وضعیت خرید و فروش واکسن‌های کرونا توسط کشورها
در نوامبر سال 2020 برای اولین بار، خبر آماده شدن اولین واکسن های کرونا در سراسر جهان منتشر شد و تا کنون (زمان نگارش این گزارش ۱۸ دسامبر ۲۰۲۰ است)، نزدیک به 7.7 میلیارد دوز واکسن کرونا توسط کشورها و سازمان‌های مختلف جهانی خریداری شده است و همچنین این کشورها و سازمان ها در حال مذاکره برای خرید 3.9 میلیارد دوز دیگر از این واکسن‌ها هستند.
در تصاویر موجود در این صفحه، تعداد دوز واکسن هایی که توسط کشورها، شرکت ها و سازمان های مختلف خریداری شده است، نشان داده شده است. داده‌ها از طریق سرعت سنج راه اندازی و مقیاس در مرکز نوآوری سلامت جهانی دوک و با حمایت «بنیاد بیل و ملیندا گیتس» جمع آوری شده است.
کشورهای ثروتمند با خرید دوز واکسن بیشتر، ریسک مواجهه با کمبود واکسن را کاهش می‌دهند. درحالی که کشورهای کم درآمد قادر به خرید واکسن نیستند.
معاملاتی که توسط کشورهای ثروتمند (و برخی از کشورهای با درآمد متوسط) در خصوص واکسن انجام می‌گیرد منجر می‌شود تا مقدار کمتری از دوز کلی واکسن برای تخصیص عادلانه جهانی موجود باشد. این مسئله باعث می شود که اکثر واکسن ها به کشورهای ثروتمند برسد و دوزهای کمتری برای کشورهای کم درآمد و بنیادهای متمرکز برعدالت جهانی مانند COVAX در دسترس باشد.
در حال حاضر کشورهای با درآمد بالا، 4 میلیارد دوز، کشورهای با درآمد متوسط 1.1 میلیارد دوز و کشورهای با درآمد کم تر از حد متوسط، در مجموع 1.8 میلیارد دوز واکسن در اختیار دارند. تاکنون هیچ گونه شواهدی مبنی بر خرید واکسن توسط کشورهای کم درآمد وجود نداشته است. این امر نشان می دهد که کشورهای کم درآمد کاملاً به برنامه پوشش بیست درصدی COVAX متکی خواهند بود.
بسیاری از کشورهای با درآمد بالا، ریسک موجود درخصوص واکسن را با پیش خرید دوزهای کافی برای واکسیناسیون چندین باره جمعیت خود، کاهش داده‌اند. از آنجا که هیچ یک از واکسن‌ها به طور کامل تأیید نشده‌اند، ممکن است برخی از واکسن‌های خریداری شده در ایمن سازی جمعیت ناموفق باشند. کشورهایی که توانایی خرید واکسن را دارند، سبدی از انواع واکسن‌های مختلف را خریداری می‌کنند، به این امید که یک یا چند مورد از واکسن‌های خریداری شده بتوانند با موفقیت فرآیندهای نظارتی را طی کنند.
گرچه از منظر کشورهای ثروتمند چنین کاری منطقی است، اما از لحاظ عدالت در تخصیص جهانی واکسن، منجر به نابرابری‌های عمیقی می‌شود. با اینکه در این نمودارها میزان خرید واکسن توسط کشورهای با درآمد متوسط و متوسط رو به پایین مشخص شده است، با این حال هیچ‌یک از آنها به اندازه کافی واکسن ندارند تا کل جمعیت خود را واکسینه کنند. در همین حین، کانادا آنقدر واکسن خریده است که میتواند پنج برابر جمعیت خود را واکسینه کند. (بازهم ، یادآوری این نکته ضروری است که همه این واکسن ها لزوماً تأیید نخواهند شد)
CEPI ، یکی از شرکای بنیانگذار COVAX ، در حال مذاکره با کشورهای ثروتمند است تا اطمینان حاصل کند که پس از واکسیناسیون درصد معینی از جمعیت این کشورها ، درصدی از دوزهای خریداری شده، از طریق تسهیلات COVAX بین کشورهای ضعیف تر از لحاظ مالی تقسیم شود. هرچند به نظر می آید کشورهای با درآمد بالا انگیزه چندانی برای به اشتراک گذاشتن واکسن های پیش خرید شده خود ندارند.
این نمودار میزان پوشش واکسیناسیون و تعداد مبتلایان به کرونا را در چندین کشور نشان میدهد. رنگ آبی نشان دهنده درصد پوشش جمعیتی دوزهای خریداری شده و رنگ نارنجی نشان دهنده درصد پوشش جمعیتی مجموع دوزهای خریداری شده و دوزهای قابل خرید در آینده است. نمودار افقی نشان دهنده تعداد مبتلایان به کرونا و نمودار عمودی نشان دهنده میزان پوشش واکسیناسیون است.
وجود زیرساخت مناسب برای تولید و انجام آزمایشات بالینی به کشورهای با درآمد متوسط هم کمک کرده تا مقداری دوز واکسن خریداری کنند. در میان کشورهای با درآمد بالا ، آنهایی که توانایی تولید واکسن در داخل کشور خود را دارند، اولین کشورهایی بودند که حجم زیادی از بازار واکسن را در دست گرفتند. اکثر کشورهای با درآمد بالا توانسته‌اند از طریق سرمایه گذاری‌های بزرگ در برنامه‌های مختلف تحقیق و توسعه‌ی واکسن‌های COVID-19 ، تعداد زیادی واکسن خریداری کنند. همچنین این کشورها با این کار توانستند معاملات بزرگی را در زمینه خرید سبدی از انواع واکسن‌های مختلف رقم بزنند.
کشورهای دارای درآمد متوسط از استراتژی‌های دیگری برای رسیدن به اول صف خرید واکسن استفاده می‌کنند. کشورهای دارای ظرفیت تولید واکسن مانند هند و برزیل ، در مذاکره با شرکت‌های واکسن سازی برجسته برای پیش خرید تعداد زیادی دوز واکسن موفق بوده‌اند. از کشورهایی که ظرفیت و توانایی تولید واکسن را ندارند ، آنهایی که زیرساخت مناسبی برای انجام آزمایش‌های بالینی واکسیناسیون را دارند، از این مزیت برای خرید واکسن استفاده کرده‌اند.
چندین کشور با درآمد متوسط ، از جمله هند ، برنامه های جدی تولید واکسن را دنبال می‌کنند و تعدادی شرکت واکسن سازی نیز در حال ساخت واکسن هستند، هرچند که این شرکت ها به اندازه شرکت‌های تولید واکسن برجسته مانند فایزر و بیونتک در روند توسعه‌ی واکسن‌های خود، موفقیت چشمگیری نداشته‌اند.
