اهمیت نوشیدنی ها در سلامت میانسالان و سالمندان
نوشیدنی های مفید نقش اساسی در حفظ سلامت میانسالان و سالمندان دارند. با افزایش سن، و رسیدن به سن میانسالی و کهنسالی، تغییرات فیزیولوژیکی مانند کاهش حس تشنگی، کاهش متابولیسم و نیاز به برخی مواد مغذی خاص اهمیت مصرف نوشیدنی‌های مناسب را برای میانسالان و سالمندان، دوچندان می‌کند. کم‌آبی یکی از مشکلات شایع میانسالان و سالمندان، است که میتواند منجر به اختلال در عملکرد کلیه‌ها، افت انرژی و کاهش عملکرد شناختی شود. بنابراین مصرف منظم نوشیدنی‌های سالم، حتی زمانی که احساس تشنگی وجود ندارد، ضروری است.
برخی از نوشیدنی‌ها مانند آب، چای سبز، دمنوش‌های گیاهی و آبمیوههای طبیعی بدون شکر اضافه، می‌توانند به تامین آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن خصوصا برای میانسالان و سالمندان، کمک کنند. همچنین لبنیات کم‌چرب و نوشیدنی‌های غنی‌شده با کلسیم و ویتامین D برای پیشگیری از پوکی استخوان در میانسالان و سالمندان توصیه می‌شود.
از سوی دیگر، مصرف بعضی دیگر از نوشیدنی‌ها مانند آب چغندر که به کنترل فشار خون کمک می‌کند یا اسموتی‌های حاوی سبزیجات و پروتئین که به حفظ توده عضلانی کمک می‌کنند، میتواند بخشی از رژیم روزانه میانسالان و سالمندان باشد. میانسالان و سالمندان باید از نوشیدنی‌های شیرین و گازدار که خطر ابتلا به دیابت و چاقی را افزایش می‌دهند، اجتناب کنند.
در نهایت، نوشیدنی‌های مناسب نه تنها به رفع نیازهای تغذیه‌ای میانسالان و سالمندان کمک می‌کنند، بلکه نقش مهمی در ارتقای کیفیت زندگی و پیشگیری از بیماریهای مزمن ایفا می‌کنند. توجه به انتخاب آگاهانه نوشیدنی‌ها برای میانسالان و سالمندان، از اهمیت بالایی برخوردار است.
6 دلیل اهمیت نوشیدنی ها برای سلامت میانسالان و سالمندان
1_ هیدراتاسیون (آبرسانی)
مصرف نوشیدنی ها به آبرسانی در بدن میانسالان و سالمندان، کمک می کند. با افزایش سنو در میانسالی و سالمندی، حس تشنگی کاهش می‌یابد، که این مسئله خطر کم‌آبی بدن را افزایش می‌دهد. کم‌آبی بدن میتواند منجر به خستگی، سردرد، یبوست، افت عملکرد شناختی و حتی اختلالات قلبی- عروقی شود. برای مدیریت آبرسانی بدن خصوصا در میانسالان و سالمندان، مصرف آب به عنوان نوشیدنی اصلی توصیه می‌شود. در کنار آن، می‌توان از دمنوش‌های بدون کافئین، آبمیوههای طبیعی رقیق شده و آب‌های غنی شده با الکترولیت‌ها استفاده کرد.
2_ تأمین مواد مغذی
نوشیدنی ها به تنهایی می توانند بخش خوبی از نیاز بدن به مواد غذایی را تامین نمایند و این موضوع برای سلامت میانسالان و سالمندان حائز اهمیت و توجه بیشتری است. مصرف نوشیدنی‌ها می تواند به تامین کلسیم و دیتامین D ، آنتی اکسیدان‌ها و پروتئین مورد نیاز بدن میانسالان و سالمندان کمک کند.
- کلسیم و ویتامینD : لبنیات کم‌چرب یا نوشیدنی‌های غنی‌شده با کلسیم و ویتامین D مانند شیر بادام، شیر سویا یا شیرهای غنی‌شده دیگر، به پیشگیری از پوکی استخوان کمک می‌کنند.
- آنتی‌اکسیدان‌ها: نوشیدنی‌هایی مانند چای سبز، دمنوش‌های گیاهی و آبمیوههای طبیعی غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها، به کاهش استرس اکسیداتیو و پیشگیری از بیماریهای مزمن کمک می‌کنند.
- پروتئین: نوشیدنی‌های پروتئینی کم‌چرب (مثل شیر کم‌چرب یا اسموتی‌های حاوی پروتئین گیاهی) می‌توانند از کاهش عضلات (سارکوپنی) جلوگیری کنند.
3_ کنترل وزن و پیشگیری از بیماریها
مصرف بعضی از نوشیدنی ها، به کاهش و کنترل وزن میانسالان و سالمندان کمک می‌کند. بعضی از دمنوش ها برای جلوگیری از بیماریها مفید هستند و برخی برای کنترل فشار خوان، کمک شایانی خواهند نمود.
- چاقی: نوشیدنی‌های شیرین (مانند نوشابه‌ها و آبمیوههای صنعتی) می‌توانند به چاقی و دیابت میانسالان و سالمندان، کمک کنند. جایگزین کردن این نوشیدنی‌ها با آب، دمنوش‌های گیاهی و چای سبز توصیه می‌شود.
- دیابت: احتمال ابتلا به دیابت در میانسالان و سالمندان، بیشتر است. افراد با خطر یا مبتلا به دیابت باید از نوشیدنی‌های بدون قند یا کم‌شکر استفاده کنند.
- فشار خون: مصرف نوشیدنی‌هایی مانند آب چغندر که حاوی نیترات طبیعی است، به کنترل فشار خون کمک می‌کند. دقت بفرمایید، کنترل فشار خون در میانسالان و سالمندان، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
4_ سلامت گوارش
مصرف نوشیدنی های مناسب، میتواند برای سلامت دستگاه گوارش میانسالان و سالمندان موثر باشد. با مصرف نوشیدنی‌ها، بخشی از فیبر مایع و پروبیوتیک های مورد نیاز بدن میانسالان و سالمندان تامین خواهد شد.
- فیبر مایع: مصرف آبمیوههای طبیعی با پالپ (مانند آب پرتقال تازه) میتواند به سلامت دستگاه گوارش و پیشگیری از یبوست کمک کند.
- پروبیوتیک‌ها: نوشیدنی‌های حاوی پروبیوتیک مانند کفیر و برخی انواع ماست‌های نوشیدنی به حفظ سلامت فلور روده کمک می‌کنند.
5_ حفظ عملکرد شناختی و مغزی
مصرف به میزان کافی و درست برخی از نوشیدنی‌ها و دمنوش‌ها برای بهبود و حفظ عملکرد شناختی و مغز و کاهش ابتلا به خطر آلزایمر، کمک می کند.
- کافئین معتدل: نوشیدن قهوه یا چای در حد اعتدال میتواند به بهبود تمرکز و کاهش خطر آلزایمر کمک کند.
- چای سبز: آنتی‌اکسیدان‌های موجود در چای سبز ممکن است خطر ابتلا به بیماریهای شناختی را کاهش دهند.
6_ افزایش انرژی و تقویت سیستم ایمنی
نوشیدنی‌های حاوی ویتامین C برای تقویت سیستم ایمنی بدن میانسالان و سالمندان موثر است، همچنین مصرف بعضی از اسموتی ها، به تامین ویتامین مورد نیاز بدن میانسالان و سالمندان، کمک می‌کند.
- ویتامین C و سایر ویتامین‌ها: نوشیدنی‌های حاوی آب مرکبات تازه به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کنند.
- انرژی پایدار: نوشیدنی‌های غنی از کربوهیدرات‌های پیچیده (مثل اسموتی‌ها با میوه و سبزیجات) می‌توانند انرژی پایداری برای فعالیت‌های روزانه فراهم کنند.
7 نوع نوشیدنی مفید برای میانسالان و سالمندان
امیدواریم به اهمیت مصرف مایعات و نوشیدنی‌ها، خصوصا برای میانسالان و سالمندان، پی برده باشید. در ادامه 7 گروه از نوشیدنی‌های مفید را به شما معرفی می کنیم.
1_ آب: اصلی‌ترین و ضروری‌ترین نوشیدنی برای جلوگیری از کم‌آبی بدن.
2_ دمنوش‌های گیاهی: مثل بابونه، نعناع، گل گاوزبان (برای آرامش و هضم بهتر).
3_ چای سبز: سرشار از آنتی‌اکسیدان برای کاهش استرس اکسیداتیو.
4_ آبمیوههای طبیعی و کم‌شکر: مانند آب پرتقال تازه یا آب سیب رقیق شده.
5_ لبنیات کم‌چرب: شیر، کفیر یا دوغ غنی‌شده با کلسیم و ویتامین D.
6_ آب نارگیل یا نوشیدنی‌های غنی‌شده با الکترولیت‌ها: برای بازگرداندن مواد معدنی در بدن.
7_ اسموتی‌های سبز: ترکیبی از میوه‌ها، سبزیجات و پروتئین.
نکات مهم در انتخاب نوشیدنی و نحوه مصرف نوشیدنی
از نوشیدنی هایی با ترکیبات طبیعی، استفاده کنید. از مصرف نوشیدنی‌های صنعتی با قند و افزودنی‌های مصنوعی خودداری شود. نوشیدنی مورد علاقه ی خود را متناسب با نیازهای فردی و متناسب با شرایط بیماری یا وضعیت تغذیه‌ای خود انتخاب نمایید. نوشیدنی انتخاب شده توسط شما باید دارای میزان کالری مناسب باشد. نوشیدنی‌های پرکالری برای افراد با اضافه‌وزن مناسب نیستند. برخی از نوشیدنی ها دارای میزان قابل توجهی مواد معدنی و ویتامین‌ها، می‌باشند. توجه به وجود کلسیم، ویتامین D، و پتاسیم در نوشیدنی‌ها، مهم و مصرف این نوع نوشیدنی‌ها، می تواند باعث تامین میزان مواد معدنی و ویتامین‌های موردنیاز بدن خواهد شد.
زمان و میزان مصرف نوشیدنی‌ها
نویشیدن آب: مصرف 8-10 لیوان در طول روز، به صورت منظم و نه فقط هنگام تشنگی.
مصرف انواع دمنوش‌ها: یک تا دو فنجان در روز، خصوصاً عصرها برای آرامش.
آبمیوه‌ها: یک لیوان کوچک در روز، ترجیحاً همراه با وعده‌های غذایی سبک.
قبل و بعد و همزمان مصرف نوشیدنی‌ها
- قبل از مصرف نوشیدنی: اگر قصد تهیه9ی آب میوه دارید، حتما میوه‌ها و تجهیزات را شسته و ضدعفونی نمایید. دقت کنید، نوع نوشیدنی که قرار است میل کنید با داروهایی که مصرف میکنید، تداخل نداشته باشد. مصرف زیاد مایعات با غذا میتواند اسید معده را رقیق کند و هضم غذا را مختل نماید. مصرف همزمان غذا و نوشیدنی، باعث نفخ و کاهش جذب مواد مغذی می‌شود.
- بعد از مصرف نوشیدنی: مصرف آب پس از نوشیدنی‌های حاوی کافئین برای جلوگیری از کم‌آبی، ضروری است. توجه کنید که مصرف سریع نوشیدنی‌های سرد پس از غذا، زیرا هضم را مختل می‌کند.
- مصرف همزمان: مصرف همزمان آب با دمنوش‌های گیاهی و همچنین مصرف همزمان آبمیوههای طبیعی با اسموتی‌های پروتئینی، ممکن است مفید باشد و قابل توصیه است. مصرف همزمان چای با لبنیات، جذب کلسیم را کاهش می‌دهد و مصرف نوشیدنی‌های گازدار با غذاهای چرب، هضم را سخت‌تر می‌کند.
نوشیدنی‌های مفید و مضر برای بیماران
فشار خون بالا
نوشیدنی‌ها و دمنوش‌های مناسب:
- آب
- چای سبز
- دمنوش گل گاوزبان
- آب چغندر
- دمنوش زنجبیل با کنترل مصرف آن
نوشیدنی‌ها و دمنوش‌های مضر:
- نوشابه‌های گازدار
- نوشیدنی‌های شور مانند دوغ شور
- قهوه‌های پرکافئین
- نوشیدنی‌های انرژی‌زا
دیابت نوع 2
نوشیدنی‌ها و دمنوش‌های مناسب:
- آب
- دمنوش دارچین
- دمنوش برگ زیتون
- چای سبز
- آبمیوههای طبیعی کم‌شکر (مثل آب لیمو رقیق‌شده)
نوشیدنی‌ها و دمنوش‌های مضر:
- آبمیوههای صنعتی شیرین
- نوشابه‌های گازدار
- نوشیدنی‌های انرژی‌زا
پوکی استخوان
نوشیدنی‌ها و دمنوش‌های مناسب:
- شیر کم‌چرب غنی‌شده با کلسیم و ویتامین D
- آب نارگیل
- دمنوش گزنه
- دمنوش دم اسب
نوشیدنی‌ها و دمنوش‌های مضر:
- نوشیدنی‌های گازدار (مانند نوشابه‌ها)
- قهوه پرکافئین در مقادیر زیاد
آرتروز و التهاب مفاصل
نوشیدنی‌ها و دمنوش‌های مناسب:
- چای زنجبیل
- آب زردچوبه
- دمنوش بابونه
- آب آلوئه‌ورا
نوشیدنی‌ها و دمنوش‌های مضر:
- نوشابه‌های گازدار
- نوشیدنی‌های حاوی شیرین‌کننده‌های مصنوعی
بیماریهای قلبی
نوشیدنی‌ها و دمنوش‌های مناسب:
- آب
- دمنوش بادرنجبویه
- چای ترش
- دمنوش اسطوخودوس
نوشیدنی‌ها و دمنوش‌های مضر:
- قهوه‌های سنگین و پرکافئین
- نوشیدنی‌های انرژی‌زا
- نوشابه‌های گازدار شیرین
کلسترول بالا
نوشیدنی‌ها و دمنوش‌های مناسب:
- آب سبزیجات (مثل آب هویج و آب کرفس)
- چای سبز
- دمنوش گل قاصدک
- آب نارنج تازه
نوشیدنی‌ها و دمنوش‌های مضر:
- آبمیوههای صنعتی
- نوشیدنی‌های شیرین
نارسایی کلیه
نوشیدنی‌ها و دمنوش‌های مناسب:
- آب
- دمنوش بابونه
- دمنوش نعناع
- آب میوه‌های کم‌پتاسیم (مثل آب سیب)
نوشیدنی‌ها و دمنوش‌های مضر:
- آب پرتقال یا گوجه‌فرنگی (با پتاسیم بالا)
- نوشیدنی‌های گازدار حاوی فسفر بالا
ریفلاکس معده
نوشیدنی‌ها و دمنوش‌های مناسب:
- دمنوش نعناع
- چای بابونه
- آب ولرم
- دمنوش زنجبیل (مقدار کم)
نوشیدنی‌ها و دمنوش‌های مضر:
- قهوه و چای پررنگ
- نوشیدنی‌های گازدار
- آب مرکبات اسیدی
چاقی و اضافه وزن
نوشیدنی‌ها و دمنوش‌های مناسب:
- آب
- دمنوش چای سبز
- دمنوش دارچین و زنجبیل
- آب سبزیجات کم‌کالری (مثل آب خیار)
نوشیدنی‌ها و دمنوش‌های مضر:
- نوشیدنی‌های صنعتی پرکالری
- اسموتی‌های شیرین با خامه یا شکر
اختلالات خواب
نوشیدنی‌ها و دمنوش‌های مناسب:
- دمنوش بابونه
- دمنوش اسطوخودوس
- دمنوش گل گاوزبان
- شیر گرم کم‌چرب
نوشیدنی‌ها و دمنوش‌های مضر:
- قهوه و نوشیدنی‌های کافئین‌دار
- چای پررنگ
- نوشیدنی‌های انرژی‌زا
10 نوشیدنی مضر برای میانسالان و سالمندان
10 نوع نوشیدنی مضر برای سلامتی مسانسالان و سالمندان در ذیل، ارائه شده است. توصیه می شود مصرف این نوشیدنی ها را محدود و مدیریت نمایید.
1_ نوشابه‌های گازدار (شیرین یا رژیمی)
دلایل مضر بودن:
- قند بالا: خطر افزایش قند خون و چاقی.
- فسفر بالا: کاهش جذب کلسیم و افزایش ریسک پوکی استخوان.
- اسید فسفریک: آسیب به مینای دندان و ایجاد ریفلاکس معده.
- شیرین‌کننده‌های مصنوعی: ممکن است متابولیسم را مختل کنند.
2_ آبمیوههای صنعتی و شیرین‌شده
دلایل مضر بودن:
- قند افزوده: خطر دیابت، چاقی و افزایش تری‌گلیسرید خون.
- کمبود فیبر: فاقد فیبر طبیعی موجود در میوه‌ها، کاهش احساس سیری.
- مواد نگهدارنده: ممکن است باعث حساسیت یا آسیب به سیستم گوارش شود.
3_ نوشیدنی‌های انرژی‌زا
دلایل مضر بودن:
- کافئین بالا: افزایش فشار خون و تحریک سیستم عصبی.
- قند بالا: ریسک دیابت و مشکلات قلبی.
- مواد افزودنی شیمیایی: ممکن است به کلیه و کبد آسیب برسانند.
4_ قهوه پرکافئین و نوشیدنی‌های کافئین‌دار
دلایل مضر بودن:
- افزایش فشار خون: در مصرف زیاد باعث افزایش خطر بیماری قلبی می‌شود.
- کاهش جذب کلسیم: خطر پوکی استخوان.
- اختلال خواب: مصرف بیش از حد، خواب را مختل می‌کند.
5_ دوغ شور یا سایر نوشیدنی‌های شور
دلایل مضر بودن:
- سدیم بالا: افزایش فشار خون و خطر بیماریهای قلبی.
- اختلال در تعادل الکترولیت‌ها: به ویژه در بیماران کلیوی یا قلبی.
6_ آبمیوههای غلیظ یا اسیدی (مثل آب پرتقال صنعتی)
دلایل مضر بودن:
- اسیدیته بالا: تشدید ریفلاکس معده و آسیب به مینای دندان.
- قند افزوده: تشدید دیابت و مشکلات گوارشی.
7_ شیرینی‌جات نوشیدنی مانند میلک‌شیک‌های پرکالری
دلایل مضر بودن:
- کالری بالا: خطر چاقی و افزایش قند خون.
- چربی اشباع: افزایش کلسترول و بیماریهای قلبی.
8_ الکل
دلایل مضر بودن:
- سمیت کبدی: آسیب به کبد و افزایش خطر بیماریهای کبدی.
- اثرات مخرب بر سیستم عصبی: کاهش تعادل و اختلال در عملکرد شناختی.
- افزایش فشار خون و خطر بیماری قلبی: به‌ویژه در مصرف مداوم.
9_ چای پررنگ
دلایل مضر بودن:
- کافئین زیاد: اختلال خواب و افزایش تحریک‌پذیری.
- کاهش جذب آهن: افزایش خطر کم‌خونی.
10_ نوشیدنی‌های با مواد افزودنی مصنوعی (مانند شربت‌های آماده)
دلایل مضر بودن:
- مواد نگهدارنده و رنگ‌های مصنوعی: خطر ایجاد حساسیت و آسیب به سیستم ایمنی.
- قند بالا: تشدید مشکلات متابولیک.
جمع بندی و نتیجه گیری
در مورد اهمیت مصرف نوشیدنی برای میانسالان و سالمندان نکات مهم و پایه ای را بیان کردیم. لازم است میانسالان و سالمندان توجه جدی نسبت به مصرف نوشیدنی ها داشته باشند. مانند همه ی انواع مواد مصرفی، نوشیدنی ها نیز ممکن است مضر یا مفید باشند. برخی از انواع نوشیدنی مفید و مضر را معرفی کردیم. نوشیدنی های مفید و مضر برای ده نوع بیماری مزمن و شایع برای میانسالان و سالمندان، ارائه نمودیم و همینطور در مورد قبل و بعد و هم زمان با مصرف نوشیدنی ها نکات مفیدی را گفتیم.
