آب سیاه یا گلوکوم در افراد میانسال و سالمند یک بیماری چشمی جدی و پیشرونده است. این بیماری به عصب بینایی آسیب می‌زند و معمولاً با افزایش فشار داخل چشم ارتباط مستقیم دارد. متأسفانه آب سیاه یا گلوکوم در افراد میانسال و سالمند در مراحل اولیه هیچ علامت واضحی نشان نمی‌دهد و به همین دلیل به “دزد خاموش بینایی” معروف است.

افراد بالای ۴۰ سال باید توجه ویژه‌ای به سلامت چشم‌های خود داشته باشند. عوامل مختلفی مانند سابقه خانوادگی، نژاد، بیماری‌هایی مانند دیابت و فشار خون بالا می‌توانند خطر ابتلا به آب سیاه یا گلوکوم در افراد میانسال و سالمند را افزایش دهند. تشخیص به موقع این بیماری نقش تعیین‌کننده‌ای در پیشگیری از آسیب‌های جبران‌ناپذیر بینایی دارد.

پزشکان معاینات منظم چشمی را برای شناسایی زودهنگام این بیماری توصیه می‌کنند. درمان‌های موجود شامل استفاده از قطره‌های چشمی، لیزر درمانی و در موارد پیشرفته، جراحی می‌شود. این درمان‌ها می‌توانند پیشرفت بیماری را کند کرده و بینایی فرد را حفظ کنند.

آگاهی از علائم و عوامل خطر اولین قدم در مقابله با این بیماری است. افراد باید با مشاهده هرگونه تغییر در بینایی مانند کاهش میدان دید یا درد چشم فوراً به پزشک مراجعه کنند. پیشگیری و کنترل آب سیاه یا گلوکوم در افراد میانسال و سالمند نیازمند پیگیری مستمر و مراقبت‌های منظم پزشکی است.

در نهایت، با افزایش آگاهی عمومی و انجام معاینات دوره‌ای می‌توان از نابینایی ناشی از آب سیاه یا گلوکوم در افراد میانسال و سالمند پیشگیری کرد. حفظ بینایی در این سنین کیفیت زندگی را به طور قابل توجهی بهبود می‌بخشد.

آب سیاه یا گلوکوم یک بیماری چشمی است. این بیماری به عصب بینایی آسیب میزند. گلوکوم اغلب به دلیل افزایش فشار داخل چشم ایجاد میشود. افراد میانسال و سالمند بیشتر در معرض خطر قرار دارند. تشخیص به موقع از نابینایی پیشگیری میکند.

این بیماری در مراحل اولیه هیچ علامت واضحی نشان نمیدهد. بسیاری از افراد متوجه ابتلا به آن نمیشوند. این موضوع گلوکوم را به “دزد خاموش بینایی” تبدیل کرده است. با پیشرفت بیماری، علائم به تدریج ظاهر میشوند.

مهمترین نشانه، از دست دادن تدریجی دید محیطی است. فرد احساس میکند از درون یک تونل به اطراف نگاه میکند. این کاهش دید معمولاً هر دو چشم را درگیر میکند. ممکن است فرد در انجام فعالیتهای روزانه مانند رانندگی دچار مشکل شود.

برخی افراد در دید مرکزی خود نیز مشکل پیدا میکنند. آنها اشیا را به صورت تار یا مبهم میبینند. دیدن هاله در اطراف نورها از دیگر نشانههای هشداردهنده است. احساس درد شدید در چشم و سردرد نیز ممکن است رخ دهد. قرمزی چشم و حالت تهوع از علائم کمتر شایع هستند.

معاینه منظم چشمپزشکی بهترین راه تشخیص زودهنگام است. اگر در گروه سنی میانسالی یا سالمندی هستید، این معاینات را جدی بگیرید.

تشخیص زودهنگام آب سیاه کلید حفظ بینایی است. این بیماری در مراحل اولیه هیچ علامتی نشان نمی‌دهد. تنها راه شناسایی آن، معاینات منظم چشم‌پزشکی است. افراد میانسال و سالمند باید این معاینات را بسیار جدی بگیرند.

چشم‌پزشکان برای تشخیص گلوکوم از چند روش استفاده می‌کنند. آن‌ها فشار داخل چشم را اندازه می‌گیرند. این کار با دستگاه‌های خاصی انجام می‌شود. آن‌ها عصب بینایی را به دقت بررسی می‌کنند. پزشک از یک لنز مخصوص برای مشاهده مستقیم عصب استفاده می‌کند.

آزمایش میدان بینایی یک ابزار تشخیصی ضروری است. این تست نقاط کور و از دست‌رفته در دید جانبی را نشان می‌دهد. همچنین، اسکن‌های پیشرفته‌ای مانند OCT وجود دارد. این اسکن‌ها ضخامت لایه عصبی شبکیه را اندازه‌گیری می‌کنند.

تشخیص به موقع کاملاً امکان‌پذیر است. معاینه سالانه چشم بهترین راهکار است. این کار به ویژه برای افراد دارای سابقه خانوادگی گلوکوم ضروری محسوب می‌شود. با تشخیص زودرس، می‌توان بیماری را کنترل کرد و از نابینایی پیشگیری نمود.

۱. تونومتری

تونومتری فشار داخل چشم را اندازه می‌گیرد. این روش یک قدم اولیه و حیاتی است. پزشک معمولاً از دستگاهی به نام تونومتر استفاده می‌کند. یک روش رایج، “تونومتری وابسته به تماس” است. در این روش، چشم‌پزشک یک قطره بی‌حسی در چشم شما می‌ریزد. سپس دستگاه به آرامی با سطح قرنیه تماس می‌یابد. این تماس بسیار جزئی و بدون درد است. دستگاه میزان فشاری که برای صاف کردن بخش کوچکی از قرنیه نیاز است را اندازه می‌گیرد. روش دیگر “تونومتری بدون تماس” است. در این روش، دستگاه یک جریان هوای سریع به سمت قرنیه شما می‌فرستد. این جریان هوای کوچک، قرنیه را برای یک لحظه به آرامی صاف می‌کند. دستگاه سپس تغییرات در نور بازتاب شده را اندازه‌گیری می‌کند. فشار طبیعی چشم معمولاً بین ۱۰ تا ۲۱ میلی‌متر جیوه است. عددی بالاتر از این محدوده می‌تواند یک نشانه خطر باشد. اما تشخیص آب سیاه تنها به این عدد وابسته نیست.

۲. افتالموسکوپی

افتالموسکوپی سلامت عصب بینایی را ارزیابی می‌کند. چشم‌پزشک از یک وسیله دستی به نام افتالموسکوپ استفاده می‌کند. این وسیله یک منبع نور و لنزهای بزرگنمایی دارد. پزشک از طریق مردمک چشم به داخل نگاه می‌کند. او مستقیماً عصب بینایی را بررسی می‌کند. پزشک به دنبال تغییرات فیزیکی در ظاهر عصب می‌گردد. یک عصب سالم دارای یک حفره مرکزی کوچک است. در آب سیاه، فشار بالا به رشته های عصبی آسیب می‌زند. این آسیب باعث بزرگ‌تر شدن حفره مرکزی عصب می‌شود. پزشکان به این حالت “کاو شدن” می‌گویند. همچنین رنگ عصب ممکن است تغییر کند. قسمت‌هایی از عصب ممکن است رنگ پریده به نظر برسد. این بررسی به پزشک کمک می‌کند تا میزان آسیب را مستقیماً مشاهده کند. این روش یک بخش اصلی از معاینه جامع چشم است.

۳. پری متری

پری متری میدان دید کامل شما را ترسیم می‌کند. این تست نقاط کور را پیدا می‌کند. شما پشت یک دستگاه به نام perimeter می‌نشینید. این دستگاه معمولاً یک گنبد نیم‌کره است. شما روی یک نقطه مرکزی در وسط گنبد تمرکز می‌کنید. دستگاه نورهای کوچکی را در نقاط مختلف میدان بینایی شما نشان می‌دهد. هر بار که یک نور را می‌بینید، باید یک دکمه را فشار دهید. نورها دارای شدت و اندازه‌های مختلفی هستند. برخی از آن‌ها بسیار کم‌نور و کوچک ظاهر می‌شوند. این کار به پزشک کمک می‌کند تا حساسیت بینایی شما در هر نقطه را اندازه بگیرد. نتایج تست یک نقشه از میدان بینایی شما ایجاد می‌کند. این نقشه بخشهای از دست رفته یا کاهش یافته را نشان می‌دهد. الگوی این نقاط کور اغلب به تشخیص آب سیاه کمک می‌کند. این تست پیشرفت بیماری را نیز پیگیری می‌کند.

۴. گونیوسکوپی

گونیوسکوپی ساختار زاویه تخلیه چشم را بررسی می‌کند. زاویه، محل تلاقی قرنیه و عنبیه است. این ناحیه مسئول خروج مایع از چشم است. پزشک ابتدا یک قطره بی‌حسی در چشم شما می‌ریزد. سپس یک لنز مخصوص که دارای آینه است، روی قرنیه قرار می‌دهد. این لنز به پزشک اجازه می‌دهد تا داخل زاویه را ببیند. پزشک می‌تواند بررسی کند که زاویه باز است، باریک است یا بسته. این اطلاعات نوع آب سیاه را مشخص می‌کند. آب سیاه با زاویه باز شایع‌تر است. در این نوع، مسیر تخلیه ظاهراً باز است اما کارایی ندارد. آب سیاه با زاویه بسته کمتر است اما خطرناک‌تر است. در این نوع، مسیر تخلیه مسدود یا بسیار باریک است. این تست برای انتخاب بهترین روش درمان بسیار حیاتی است.

۵. پاکی متری

پاکی متری ضخامت قرنیه را اندازه می‌گیرد. ضخامت قرنیه بر دقت خوانش فشار چشم تاثیر می‌گذارد. یک قرنیه بسیار نازک می‌تواند باعث اندازه‌گیری کمتر از حد واقعی فشار شود. این وضعیت ممکن است یک فشار بالا را پنهان کند. یک قرنیه بسیار ضخیم می‌تواند یک فشار طبیعی را به صورت بالا نشان دهد. پزشک از یک دستگاه کوچک برای این اندازه‌گیری استفاده می‌کند. روش رایج “پاکی متری اولتراسونیک” است. یک پراب بسیار کوچک به آرامی با سطح قرنیه تماس می‌یابد. این تماس بسیار سریع و با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. دستگاه با ارسال امواج صوتی، ضخامت را محاسبه می‌کند. پزشک با دانستن این عدد، می‌تواند خوانش فشار چشم را به درستی تفسیر کند. این کار از تشخیص نادرست، جلوگیری می‌کند.

۶. توموگرافی انسجام نوری (OCT)

OCT یک فناوری تصویربرداری پیشرفته است. این دستگاه از امواج نور برای عکسبرداری از ساختمان‌های چشم استفاده می‌کند. این روش شبیه یک سونوگرافی با وضوح بسیار بالا است. شما روی یک صندلی می‌نشینید و به یک نقطه نورانی نگاه می‌کنید. دستگاه بدون تماس، از چشم شما اسکن می‌گیرد. OCT لایه‌های عصب بینایی و شبکیه را با دقت میکرون اندازه‌گیری می‌کند. این اسکن ضخامت لایه رشته های عصبی را نشان می‌دهد. در آب سیاه، این لایه به تدریج نازک می‌شود. OCT این تغییرات را سالها قبل از ایجاد نقص در میدان بینایی شناسایی می‌کند. این دستگاه نقشه‌های رنگی تولید می‌کند. نواحی آسیب‌دیده به رنگ قرمز یا زرد نشان داده می‌شوند. این تست برای تشخیص بسیار زودهنگام و پیگیری دقیق درمان ضروری است.

۷. عکسبرداری از عصب بینایی

عکسبرداری یک سابقه بصری از ظاهر عصب ایجاد می‌کند. چشم‌پزشک از یک دوربین مخصوص استفاده می‌کند. این دوربین از پشت چشم شما عکس می‌گیرد. عکس‌ها عصب بینایی و شبکیه اطراف آن را نشان می‌دهند. پزشک این عکس‌ها را در ویزیت‌های بعدی شما نگهداری می‌کند. او می‌تواند عکس‌های جدید را با عکس‌های قدیمی مقایسه کند. این مقایسه تغییرات بسیار کوچک در طول زمان را نشان می‌دهد. آیا حفره عصب بزرگ‌تر شده است؟ آیا نواحی جدیدی از رنگ‌پریدگی ظاهر شده است؟ این مدارک بصری به پزشک کمک می‌کند تا پیشرفت بیماری را با اطمینان بیشتری بررسی کند. این روش یک ابزار عالی برای ثبت کردن تغییرات است.

هدف اصلی درمان آب سیاه، حفظ بینایی باقیمانده است. درمان نمی‌تواند آسیب‌های قبلی را جبران کند. اما می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری نماید. انتخاب روش درمان به عوامل مختلفی بستگی دارد.

چشم‌پزشکان معمولاً درمان را با قطره‌های چشمی شروع می‌کنند. این قطره‌ها فشار داخل چشم را کاهش می‌دهند. استفاده منظم و دقیق از قطره ها بسیار حیاتی است. اگر قطره ها مؤثر نباشند، پزشک لیزر را پیشنهاد می‌دهد.

لیزر درمانی به بهبود تخلیه مایع چشم کمک می‌کند. این روش معمولاً سریع و کم‌تهاجمی است. در موارد پیشرفته‌تر، عمل جراحی ضروری می‌شود. جراحی یک کانال جدید برای خروج مایع ایجاد می‌کند.

پیگیری منظم پس از درمان اهمیت زیادی دارد. بیماران باید به طور مرتب به چشم پزشک مراجعه کنند. درمان آب سیاه یک فرآیند مادام العمر است. با درمان مناسب، اکثر افراد بینایی خود را حفظ می‌کنند.

۳. لیزر ایریدوتومی (LI)

لیزر ایریدوتومی برای درمان و پیشگیری از گلوکوم با زاویه بسته ضروری است. در این نوع، عنبیه به سمت جلو می‌آید و مسیر تخلیه را می‌بندد. این وضعیت می‌تواند باعث افزایش ناگهانی و خطرناک فشار چشم شود. پزشک با لیزر یک سوراخ بسیار ریز در عنبیه ایجاد می‌کند. این سوراخ کوچک به مایع اجازه می‌دهد تا به راحتی جریان یابد. بدین ترتیب فشار از پشت عنبیه کاهش می‌یابد. عنبیه به عقب می‌رود و مسیر تخلیه باز می‌شود. این روش از بروز حملات حاد آینده نیز جلوگیری می‌کند. این درمان معمولا روی چشم دیگر نیز انجام می‌شود. زیرا این شرایط اغلب دوطرفه است. این روش نیز سریع و کم‌تهاجمی است. بیماران ممکن است پس از عمل کمی تاری دید یا درد و ناراحتی داشته باشند. اما این عوارض به سرعت برطرف می‌شوند.

۴. جراحی ترابکولکتومی

جراحی ترابکولکتومی یک روش استاندارد و تهاجمی‌تر است. پزشکان معمولا آن را زمانی توصیه می‌کنند که دارو و لیزر شکست خورده باشند. در این عمل، جراح یک برش کوچک در صلبیه (سفیدی چشم) ایجاد می‌کند. سپس او یک کانال کوچک زیر ملتحمه ایجاد می‌کند. این کانال مسیر جدیدی برای تخلیه مایع چشم فراهم می‌کند. مایع اضافی در یک تاول کوچک زیر پلک جمع می‌شود. بدن به تدریج این مایع را جذب می‌کند. این عمل فشار چشم را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد. جراحی ترابکولکتومی نیازمند مراقبت‌های پس از عمل دقیق است. بیمار باید از عفونت جلوگیری کند. پزشک به طور منظم چشم را معاینه می‌کند. او مطمئن می‌شود که مسیر جدید باز باقی می‌ماند. گاهی اوقات نیاز به دستکاری مجدد برای جلوگیری از جای زخم وجود دارد.

۵. ایمپلنت‌های زهکشی گلوکوم

ایمپلنت‌های تخلیه گلوکوم دستگاه‌های کوچکی هستند. جراحان آنها را در چشم قرار می‌دهند. این دستگاه‌ها به عنوان یک لوله تخلیه مصنوعی عمل می‌کنند. آنها مایع اضافی را از داخل چشم به فضای زیر ملتحمه هدایت می‌کنند. انواع مختلفی از این ایمپلنت‌ها وجود دارد. برخی مانند لوله‌های بسیار نازک هستند. برخی دیگر دارای یک صفحه پایه برای کنترل جریان هستند. پزشکان معمولاً زمانی از این ایمپلنت‌ها استفاده می‌کنند که ترابکولکتومی موفقیت‌آمیز نباشد. یا در انواع خاصی از گلوکوم که کنترل آنها دشوارتر است، مانند گلوکوم ناشی از التهاب یا ضربه، مفید هستند. این روش نیاز به مهارت جراحی بالایی دارد. خطرات آن شامل عفونت، افت فشار خون چشمی یا انسداد ایمپلنت است. اما می‌تواند یک گزینه نجات‌بخش برای بیماران باشد.

۶. جراحی کم تهاجمی گلوکوم (MIGS)

جراحی MIGS جدیدترین و کم‌تهاجمی‌ترین روش است. این تکنیک‌ها برای بیماران مبتلا به گلوکوم خفیف تا متوسط ​​ایده‌آل هستند. برخلاف جراحی‌های سنتی، MIGS بسیار ایمن‌تر است. دوره نقاهت آن بسیار کوتاه‌تر است. عوارض کمی دارد. جراحان از دستگاه‌های بسیار کوچک و برش‌های میکروسکوپی استفاده می‌کنند. آنها معمولاً این جراحی را همزمان با جراحی آب مروارید انجام می‌دهند. انواع مختلفی از MIGS وجود دارد. برخی دستگاه‌های کوچک را در مسیر تخلیه قرار می‌دهند. بعضی با استفاده از میکرو استنت‌ها مسیرهای جدیدی ایجاد می‌کنند. برخی هم مستقیماً شبکه ترابکولار را باز می‌کنند. این روش فشار چشم را به طور متوسط ​​کاهش می‌دهد. اما اغلب نیاز به استفاده از داروهای کمتری دارد. MIGS انقلابی در مدیریت گلوکوم ایجاد کرده است. این گزینه بسیار خوبی برای بسیاری از بیماران میانسال و مسن است.

آب سیاه یک بیماری جدی و بدون علامت اولیه است. این بیماری عصب بینایی را به طور دائمی تخریب می‌کند. افراد میانسال و سالمند بیشتر در معرض خطر قرار دارند. تشخیص زودهنگام اهمیت بسیار زیادی دارد.

معاینه منظم چشم‌پزشکی تنها راه شناسایی بیماری است. روش‌های تشخیصی شامل اندازه‌گیری فشار چشم و بررسی عصب بینایی می‌شود. درمان فوری می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند.

گزینه‌های درمانی متنوع هستند. قطره‌های چشمی معمولاً خط اول درمان محسوب می‌شوند. روش‌های لیزر و جراحی نیز در مراحل بعدی کاربرد دارند. پیروی دقیق از دستورات پزشک ضروری است.

آب سیاه درمان قطعی ندارد اما کنترل آن امکان‌پذیر است. مدیریت موفق بیماری به معاینه مستمر نیاز دارد. توجه به این بیماری می‌تواند بینایی شما را حفظ کند. پیشگیری از نابینایی با پیگیری مداوم محقق می‌شود.