آپنه انسدادی خواب در افراد میانسال و سالمند

 

علائم و نشانه های آپنه انسدادی خواب در افراد میانسال و سالمند

 

۱. خروپف بلند و نامنظم

خروپف بلند و نامنظم از نشانه‌های شایع آپنه انسدادی خواب است. این خروپف با خروپف عادی تفاوت دارد. صدا بسیار بلند و آزاردهنده است. الگوی آن نامنظم و منقطع می‌باشد. دوره‌های سکوت در میان خروپف دیده می‌شود. این سکوت‌ها نشانه توقف تنفس هستند. پس از هر سکوت، فرد با صدای بلندی نفس می‌کشد. خروپف ناشی از لرزش بافت‌های گلو ایجاد می‌شود. وقتی راه هوایی تنگ می‌شود، هوا با فشار بیشتری عبور می‌کند. این فشار باعث لرزش بافت‌های نرم گلو می‌شود. شدت خروپف در خواب روی پشت بیشتر است. با افزایش سن این مشکل تشدید می‌شود. کاهش وزن می‌تواند به کاهش خروپف کمک کند.

۲. وقفه‌های تنفسی در خواب

وقفه‌های تنفسی نشانه اصلی این اختلال است. این وقفه‌ها هنگام مسدود شدن کامل راه هوایی رخ می‌دهند. انسداد معمولاً به دلیل شل شدن عضلات گلو ایجاد می‌شود. توقف‌های تنفسی ممکن است تا یک دقیقه طول بکشند. این وقفه‌ها بارها در شب تکرار می‌شوند. فرد معمولاً از این وقفه‌ها آگاه نیست. اما اطرافیان متوجه آن می‌شوند. پس از هر وقفه، فرد برای نفس کشیدن تقلا می‌کند. این موضوع منجر به بیداری‌های کوتاه می‌شود. این بیداری‌ها کیفیت خواب را کاهش می‌دهند. وقفه‌های تنفسی باعث کاهش اکسیژن خون می‌شوند.

۳. نفس‌نفس زدن یا خفگی در خواب

نفس‌نفس زدن از نشانه‌های هشداردهنده است. این حالت در پایان وقفه تنفسی رخ می‌دهد. فرد با یک نفس عمیق و ناگهانی هوا را وارد می‌کند. این نفس‌نفس زدن با صدای بلند همراه است. ممکن است فرد با احساس خفگی بیدار شود. این تجربه می‌تواند بسیار ترسناک باشد. همبستر اغلب شاهد این صحنه است. نفس‌نفس زدن نشانه تلاش بدن برای جبران کمبود اکسیژن است. مغز کاهش اکسیژن را حس می‌کند. سپس سیگنال‌های اضطراری ارسال می‌کند. این سیگنال‌ها باعث بیداری جزئی می‌شوند.

۴. خواب‌آلودگی روزانه

خواب‌آلودگی روزانه عارضه شایع این اختلال است. این حالت ناشی از اختلال در کیفیت خواب است. وقفه‌های مکرر مانع خواب عمیق می‌شوند. فرد ممکن است ساعت‌ها در رختخواب باشد. اما خواب باکیفیتی تجربه نکند. این خواب‌آلودگی در فعالیت‌های روزانه اختلال ایجاد می‌کند. فرد ممکن است در حین کار به خواب برود. این حالت می‌تواند خطرناک باشد. بر روابط اجتماعی نیز تاثیر می‌گذارد. فرد همیشه احساس خستگی می‌کند. درمان آپنه معمولا به بهبود این حالت کمک می‌کند.

۵. بیدار شدن با دهان خشک

بیدار شدن با دهان خشک نشانه شایع است. این حالت به دلیل تنفس دهانی ایجاد می‌شود. وقتی راه بینی مسدود می‌شود، فرد از دهان نفس می‌کشد. تنفس دهانی باعث خشکی دهان و گلو می‌شود. فرد ممکن است با احساس تشنگی بیدار شود. خشکی دهان می‌تواند باعث درد گلو شود. همچنین خطر پوسیدگی دندان را افزایش می‌دهد. بزاق نقش محافظتی برای دندان‌ها دارد. کاهش بزاق این محافظت را کم می‌کند. استفاده از دستگاه مرطوب‌کننده هوا می‌تواند کمک کند. درمان آپنه معمولا این مشکل را برطرف می‌کند.

 

۶. سردرد صبحگاهی

سردرد صبحگاهی از نشانه‌های شایع آپنه انسدادی خواب است. این سردردها معمولاً در ناحیه پیشانی و شقیقه‌ها احساس می‌شوند. علت اصلی، کاهش سطح اکسیژن خون در طول شب است. وقفه‌های تنفسی مکرر باعث کمبود اکسیژن می‌شوند. این کمبود اکسیژن به گشاد شدن رگ‌های خونی مغز منجر می‌شود. گشاد شدن رگ‌ها فشار داخل جمجمه را افزایش می‌دهد. این فشار باعث ایجاد سردرد می‌شود. سردرد معمولاً طی سی دقیقه پس از بیداری بهبود می‌یابد. ممکن است با احساس فشار در ناحیه چشم همراه باشد. برخی بیماران حالت تهوع خفیف نیز تجربه می‌کنند. مصرف مسکن‌های معمول اثر کمی بر این سردردها دارد. درمان موفق آپنه خواب معمولاً به کاهش قابل توجه سردردهای صبحگاهی منجر می‌شود. استفاده منظم از دستگاه سی‌پپ معمولاً در عرض چند هفته این مشکل را برطرف می‌کند.

۷. بیدار شدن مکرر برای دفع ادرار

بیدار شدن مکرر برای دفع ادرار از مشکلات شایع بیماران است. این حالت شب‌ادراری نام دارد. بیمار ممکن است دو تا شش بار در شب بیدار شود. علت اصلی، تاثیر کاهش اکسیژن بر سیستم هورمونی بدن است. کمبود اکسیژن باعث ترشح هورمون‌های ادرارآور می‌شود. همچنین فشار منفی قفسه سینه بر عملکرد قلب اثر می‌گذارد. این فشار بر ترشح هورمون کاهنده ادرار اثر می‌گذارد. درمان آپنه خواب معمولاً این مشکل را حل می‌کند. کاهش مصرف مایعات پیش از خواب نیز کمک کننده است. پرهیز از نوشیدنی‌های ادرارآور مانند چای و قهوه مفید است. بالا نگه داشتن پاها در طول روز نیز می‌تواند کمک کند.

 

۸. کاهش تمرکز و حافظه

کاهش تمرکز و حافظه از عوارض شایع آپنه خواب است. این حالت ناشی از اختلال در خواب عمیق ایجاد می‌شود. خواب عمیق برای تثبیت حافظه ضروری است. وقفه‌های تنفسی مکرر مانع از رسیدن به خواب عمیق می‌شوند. فرد در تمرکز کردن مشکل پیدا می‌کند. انجام کارهای پیچیده برایش سخت می‌شود. حافظه کوتاه‌مدت تحت تاثیر قرار می‌گیرد. فرد ممکن است چیزهای ساده را فراموش کند. این حالت بر عملکرد شغلی تاثیر منفی می‌گذارد. درمان موفق آپنه خواب به بهبود عملکرد شناختی کمک می‌کند. استفاده منظم از دستگاه سی‌پپ پس از چند ماه بهبود قابل توجهی ایجاد می‌کند. تمرینات تقویت حافظه نیز می‌تواند مفید باشد.

۹. تغییرات خلق و خو

تغییرات خلق و خو در این بیماران بسیار شایع است. تحریک‌پذیری و زودرنجی از نشانه‌های معمول هستند. این حالت ناشی از خواب ناکافی و بی‌کیفیت ایجاد می‌شود. فرد ممکن است زود عصبانی شود. تحمل وی برای ناکامی کاهش می‌یابد. این موضوع بر روابط بین فردی تاثیر منفی می‌گذارد. ممکن است با افسردگی و اضطراب همراه باشد. درمان آپنه خواب به بهبود خلق و خو کمک می‌کند. بهبود کیفیت خواب تاثیر مثبتی بر سلامت عاطفی دارد. حمایت خانواده در این زمینه بسیار مهم است. مشاوره روانشناسی نیز می‌تواند مفید واقع شود.

 

 

تشخیص آپنه انسدادی خواب در افراد میانسال و سالمند

 

۱. گرفتن تاریخچه پزشکی و ارزیابی علائم

پزشک تشخیص را با گرفتن تاریخچه پزشکی کامل آغاز می‌کند. او از بیمار درباره نشانه‌هایش به دقت پرسش می‌کند. این گفت‌وگو نقش بسیار مهمی در تشخیص دارد. پزشک درباره الگوی خواب و خروپف سؤال می‌پرسد. او از وقفه‌های تنفسی در خواب می‌پرسد. همسر یا هماتاقی بیمار اغلب اطلاعات ارزشمندی ارائه می‌دهد. پزشک درباره خواب‌آلودگی روزانه نیز پرسش می‌کند.

او از دیگر نشانه‌ها مانند سردرد صبحگاهی و تغییرات خلق می‌پرسد. پزشک از بیماری‌های دیگر بیمار نیز آگاه می‌شود. فشار خون بالا و دیابت اغلب با آپنه خواب همراه هستند. این تاریخچه پزشکی کامل به پزشک کمک می‌کند. او می‌تواند نقش آپنه خواب را در ایجاد این نشانه‌ها ارزیابی کند. این روش اولین و پایه‌ای‌ترین گام در تشخیص به شمار می‌رود.

 

۲. پرسشنامه‌های استاندارد (مانند پرسشنامه اپورث)

پزشک از پرسشنامه‌های استاندارد برای ارزیابی استفاده می‌کند. پرسشنامه اپورث خواب‌آلودگی روزانه را می‌سنجد. این پرسشنامه هشت موقعیت روزانه را بررسی می‌کند. بیمار میزان خواب‌آلودگی خود در هر موقعیت را مشخص می‌کند. نمره بالاتر نشان‌دهنده خواب‌آلودگی بیشتر است.

پرسشنامه دیگری به نام STOP-Bang نیز کاربرد دارد. این پرسشنامه ویژه غربالگری آپنه خواب است. هشت پرسش ساده درباره نشانه‌ها دارد. نمره بالا احتمال آپنه خواب را نشان می‌دهد. این پرسشنامه‌ها سریع و آسان هستند. هزینه زیادی نیز ندارند. برای ارزیابی اولیه بسیار مفید هستند. اما به تنهایی برای تشخیص قطعی کافی نیستند. پزشک نتیجه این پرسشنامه‌ها را با دیگر بررسی‌ها ترکیب می‌کند.

۳. معاینه فیزیکی کامل

پزشک معاینه فیزیکی کامل انجام می‌دهد. او راه‌های هوایی فوقانی را با دقت بررسی می‌کند. اندازه دور گردن را اندازه‌گیری می‌کند. گردن بزرگ‌تر از ۴۳ سانتی‌متر risk را افزایش می‌دهد. پزشک ساختار فک و کام را بررسی می‌کند. کام نرم یا زبان بزرگ می‌تواند مشکل ایجاد کند.

او بینی را از نظر انحراف تیغه بررسی می‌کند. همچنین اندازه لوزه‌ها را ارزیابی می‌کند. لوزه‌های بزرگ می‌توانند راه هوایی را مسدود کنند. پزشک وزن و شاخص توده بدنی را نیز اندازه می‌گیرد. فشار خون را کنترل می‌کند. این معاینه به پزشک کمک می‌کند تا عوامل خطر را شناسایی کند. همچنین مناسب‌ترین روش درمانی را انتخاب کند.

 

۴. پلی‌سومنوگرافی (تست خواب شبانه در آزمایشگاه)

این آزمایش دقیق‌ترین روش برای تشخیص آپنه خواب است. بیمار یک شب را در آزمایشگاه خواب می‌گذراند. تکنسین‌های آموزش‌دیده حسگرهای مختلفی روی بدن بیمار نصب می‌کنند. این حسگرها فعالیت مغز را ثبت می‌کنند. حرکات چشم و انقباض عضلات را اندازه‌گیری می‌کنند. جریان هوا از بینی و دهان را کنترل می‌کنند. سطح اکسیژن خون را به طور مداوم اندازه می‌گیرند.

دستگاه‌های ویژه تمام این اطلاعات را در طول شب ثبت می‌کنند. متخصص خواب در روز بعد داده‌ها را تجزیه و تحلیل می‌کند. تعداد ایست‌های تنفسی در هر ساعت را محاسبه می‌کند. میزان کاهش اکسیژن خون را اندازه می‌گیرد. الگوهای خواب بیمار را به دقت بررسی می‌کند. این آزمایش اطلاعات کاملی درباره کیفیت خواب ارائه می‌دهد. برای برنامه‌ریزی درمانی بسیار ارزشمند است.

 

۵. تست خواب در منزل

این روش ساده‌تر برای تشخیص آپنه خواب است. بیمار دستگاه تست را به خانه می‌برد. دستگاه قابل حمل نسبت به آزمایشگاه خواب ساده‌تر است. بیمار خودش حسگرها را طبق دستور نصب می‌کند. دستگاه تنفس، سطح اکسیژن خون و ضربان قلب را ثبت می‌کند. بیمار در خانه خود و در محیط آشنا می‌خوابد.

این روش برای بیماران با محدودیت حرکتی مناسب است. همچنین هزینه کمتری نسبت به آزمایشگاه خواب دارد. اما دقت آن کمتر از پلی‌سومنوگرافی کامل است. معمولاً برای موارد خفیف تا متوسط استفاده می‌شود. اگر نتایج تست خانگی واضح نباشد، پزشک تست آزمایشگاهی را توصیه می‌کند.

۶. ارزیابی راه‌های هوایی فوقانی

پزشک راه‌های هوایی فوقانی را با دقت بررسی می‌کند. او بینی، دهان و گلو را معاینه می‌کند. انحراف تیغه بینی را بررسی می‌کند. اندازه و وضعیت لوزه‌ها را ارزیابی می‌کند. زبان و کام نرم را از نظر اندازه و ساختار بررسی می‌کند.

گاهی از آندوسکوپی برای دیدن دقیق‌تر راه هوایی استفاده می‌کند. این کار به پزشک کمک می‌کند مکان دقیق انسداد را شناسایی کند. همچنین مناسب‌ترین روش درمانی را انتخاب نماید. این ارزیابی برای برنامه‌ریزی جراحی بسیار مهم است.

 

 

۱. تغییرات سبک زندگی

تغییرات سبک زندگی پایه اصلی درمان آپنه خواب است. کاهش وزن مهم‌ترین تغییر محسوب می‌شود. حتی کاهش اندک وزن نیز می‌تواند تاثیر چشمگیری داشته باشد. ورزش منظم به کاهش وزن کمک می‌کند. همچنین کیفیت خواب را بهبود می‌بخشد.

پرهیز از مصرف الکل ضروری است. الکل عضلات گلو را شل می‌کند. این شل شدن باعث بدتر شدن آپنه می‌شود. همچنین از مصرف داروهای آرام‌بخش باید خودداری کرد. این داروها نیز اثر مشابهی دارند.

ترک سیگار بسیار اهمیت دارد. سیگار باعث التهاب راه‌های هوایی می‌شود. این التهاب راه هوایی را تنگ می‌کند. ایجاد برنامه منظم خواب نیز کمک کننده است. خوابیدن در ساعت معینی از شب مهم است.

 

۲. استفاده از دستگاه سی‌پپ

دستگاه سی‌پپ موثرترین روش درمان آپنه خواب است. این دستگاه هوای تحت فشار تولید می‌کند. این فشار راه هوایی را در حین خواب باز نگه می‌دارد. بیماران باید هر شب از این دستگاه استفاده کنند.

استفاده منظم از دستگاه بسیار اهمیت دارد. در هفته‌های اول ممکن است سازگاری سخت باشد. اما پس از مدتی بیماران به آن عادت می‌کنند. دستگاه باید به درستی تنظیم شود. فشار هوا برای هر بیمار متفاوت است.

تمیز کردن منظم دستگاه ضروری است. ماسک باید هر روز شسته شود. این کار از عفونت‌های تنفسی پیشگیری می‌کند. دستگاه سی‌پپ کیفیت خواب را به طور چشمگیری بهبود می‌بخشد.

 

۳. دستگاه‌های دهانی

دستگاه‌های دهانی برای موارد خفیف آپنه مناسب هستند. این دستگاه‌ها توسط دندانپزشک ساخته می‌شوند. دستگاه فک پایین را به جلو می‌کشد. این کار راه هوایی را باز می‌کند.

استفاده از این دستگاه‌ها آسان است. حمل و نقل آنها نیز راحت می‌باشد. اما ممکن است در ابتدا ناراحتی ایجاد کنند. بعد از چند روز این ناراحتی کاهش می‌یابد. معاینات منظم دندانپزشکی ضروری است.

این دستگاه‌ها باید هر شب استفاده شوند. اثر بخشی آنها کمتر از دستگاه سی‌پپ است. برای موارد شدید آپنه مناسب نیستند. اما برای بسیاری از بیماران گزینه مناسبی هستند.

 

 

۵. درمان موقعیت خواب

درمان موقعیت خواب برای برخی بیماران مفید است. این روش مخصوص افرادی است که فقط در حالت خواب به پشت دچار آپنه می‌شوند. استفاده از بالش‌های مخصوص می‌تواند کمک کند. این بالش‌ها از خوابیدن به پشت جلوگیری می‌کنند.

روش ساده دیگر دوختن توپ تنیس به پشت لباس خواب است. این کار خوابیدن به پشت را ناراحت کننده می‌کند. فرد به طور خودکار به پهلو می‌خوابد. بالا آوردن سر تخت نیز می‌تواند موثر باشد. این کار از برگشت زبان به عقب جلوگیری می‌کند.

این روش برای موارد خفیف آپنه خواب مناسب است. هزینه بسیار کمی دارد. هیچ عوارض جانبی نیز ایجاد نمی‌کند. می‌تواند به همراه دیگر روش‌های درمانی استفاده شود. نتایج آن معمولاً پس از چند هفته قابل مشاهده است.

۶. جراحی راه هوایی

جراحی راه هوایی برای موارد شدید آپنه خواب استفاده می‌شود. این روش زمانی توصیه می‌شود که درمان‌های دیگر موثر نباشند. انواع مختلفی از جراحی وجود دارد. جراحی لوزه‌ها برای افراد با لوزه‌های بزرگ، جراحی بینی برای رفع انحراف تیغه بینی و جراحی کام نرم نیز یکی از روش‌های متداول است.

در این جراحی بافت اضافی کام نرم برداشته می‌شود. جراحی فک برای موارد بسیار شدید استفاده می‌شود. این جراحی فک را به جلو می‌آورد و راه هوایی را باز می‌کند.

نتایج جراحی ممکن است دائمی نباشد. بهبودی کامل نیاز به زمان دارد. ممکن است عوارضی مانند درد یا تورم ایجاد شود. انتخاب بیمار مناسب برای جراحی بسیار مهم است. پزشک باید مزایا و مخاطرات را به دقت بررسی کند.

 

 

جمع بندی آپنه انسدادی خواب در افراد میانسال و سالمند

 

مقاله‌های مفید درباره آپنه انسدادی خواب در افراد میانسال و سالمند