۱. معاینه بالینی کامل چشم

معاینه بالینی کامل چشم، اولین و اساسی‌ترین قدم برای تشخیص است. این معاینه بسیار فراتر از تست بینایی ساده است. چشم‌پزشک در این معاینه، سلامت کلی چشم شما را ارزیابی می‌کند. او بینایی، میدان دید و فشار داخل چشمی شما را اندازه می‌گیرد. سپس با استفاده از یک لامپ شکاف، ساختارهای جلوی چشم را با بزرگنمایی دقیق بررسی می‌کند. این دستگاه به پزشک اجازه می‌دهد قرنیه، عدسی و سایر بخش‌ها را به دقت ببیند.

این معاینه می‌تواند علائم غیرمستقیم تومور را نشان دهد. برای مثال، پزشک ممکن است تغییر در شکل عنبیه یا مردمک را مشاهده کند. او می‌تواند وجود رگ‌های خونی غیرطبیعی را تشخیص دهد. همچنین ممکن است متوجه تغییر در فشار داخل چشم شود. این معاینه یک نقشه راه برای پزشک ایجاد می‌کند. اگر او به وجود تومور شک کند، انجام بررسی‌های تخصصی‌تر را تجویز خواهد کرد. این فرآیند کاملاً بدون درد و غیرتهاجمی است.

۲. افتالموسکوپی

افتالموسکوپی یا معاینه ته چشم، یک روش کلیدی است. در این روش، پزشک پشت چشم شما را معاینه می‌کند. او از یک ابزار به نام افتالموسکوپ استفاده می‌نماید. این ابزار یک منبع نور و لنزهای بزرگنمایی دارد. پزشک از طریق مردمک شما، شبکیه، عصب بینایی و رگ‌های خونی را می‌بیند. معمولاً از قطره‌های چشمی برای گشاد کردن مردمک استفاده می‌کنند. این کار دید بهتری را برای پزشک فراهم می‌آورد.

پزشک به دنبال هرگونه ناهنجاری در ساختارهای پشت چشم می‌گردد. یک تومور اغلب به صورت یک توده برجسته با رنگدانه‌های غیرعادی خود را نشان می‌دهد. ممکن است پزشک خونریزی یا تجمع مایع در اطراف تومور را نیز مشاهده کند. این روش به او اجازه می‌دهد اندازه و محل تقریبی تومور را مشخص نماید. افتالموسکوپی یک ابزار تشخیصی بسیار ارزشمند و سریع است. اطلاعات به دست آمده از آن، مبنای تصمیم‌گیری برای انجام سایر آزمایش‌ها خواهد بود.

۳. سونوگرافی چشم

سونوگرافی چشم، زمانی بسیار کاربرد دارد. اگر پزشک نتواند پشت چشم را به وضوح ببیند، از این روش استفاده می‌کند. این مشکل ممکن است به دلیل آب مروارید شدید یا خونریزی در چشم ایجاد شده باشد. در سونوگرافی، یک پروب کوچک بر روی پلک بسته یا خود کره چشم قرار می‌گیرد. این پروب امواج صوتی با فرکانس بالا را به درون چشم می‌فرستد.

امواج صوتی از بافت‌های مختلف چشم عبور می‌کنند. سپس آن‌ها منعکس شده و به تصویر تبدیل می‌شوند. این تصویر یک نمای داخلی از چشم را نشان می‌دهد. پزشک می‌تواند اندازه، شکل و محل دقیق تومور را در این تصویر ببیند. او همچنین می‌تواند بفهمد که تومور به کدام لایه از دیواره چشم چسبیده است. سونوگرافی به تمایز بین تومورهای توپر و کیست‌های مملو از مایع کمک می‌کند. این روش اطلاعات حیاتی برای برنامه‌ریزی درمان ارائه می‌دهد.

۴. توموگرافی انسجام نوری (OCT)

توموگرافی انسجام نوری یا OCT، یک فناوری پیشرفته تصویربرداری است. این روش بدون تماس و کاملاً غیرتهاجمی عمل می‌کند. OCT از امواج نور برای گرفتن تصاویر مقطعی با وضوح بسیار بالا از شبکیه استفاده می‌کند. این تصاویر شبیه برش‌های بافتی زیر میکروسکوپ هستند. شما در طول این آزمون تنها به یک دستگاه نگاه می‌کنید و دستگاه از چشمان شما اسکن می‌گیرد.

OCT می‌تواند ضخامت و ساختار شبکیه را با دقت میکرون اندازه‌گیری کند. این روش می‌تواند یک تومور کوچک را در مراحل بسیار اولیه شناسایی کند. همچنین می‌تواند اثرات تومور بر روی لایه‌های شبکیه را نشان دهد. برای مثال، OCT تجمع مایع در زیر شبکیه را که ناشی از تومور است، به وضوح آشکار می‌سازد. از این روش برای پایش پاسخ تومور به درمان نیز استفاده می‌شود. OCT جزئیاتی را ارائه می‌دهد که با معاینه معمولی قابل مشاهده نیست.

۵. آنژیوگرافی فلورسئین

آنژیوگرافی فلورسئین، سلامت عروق خونی شبکیه را ارزیابی می‌کند. در این روش، یک رنگ مخصوص به نام فلورسئین را به رگ بیمار تزریق می‌کنند. این رنگ از طریق جریان خون به عروق خونی چشم می‌رسد. سپس یک دوربین مخصوص از چشم‌های بیمار عکس‌برداری می‌کند. این دوربین، مسیر حرکت رنگ در رگ‌های شبکیه را ثبت می‌نماید.

تومورهای چشمی اغلب دارای عروق خونی غیرطبیعی و شکننده هستند. این رنگ، الگوی عروق‌خونی تومور را به وضوح نشان می‌دهد. ممکن است نشت رنگ از عروق آسیب‌دیده تومور را مشاهده کنند. این نشت نشانه واضحی از آسیب عروقی است. همچنین ممکن است مناطق فاقد خونرسانی را نیز مشخص کند. آنژیوگرافی به پزشک کمک می‌کند تا نوع تومور را تشخیص دهد. همچنین برای برنامه‌ریزی درمان با لیزر بسیار حیاتی است.

۱. پایش فعال

پایش فعال یک رویکرد “نظارت هوشمند” است. پزشکان همیشه بلافاصله به درمان تهاجمی اقدام نمی‌کنند. آن‌ها این روش را برای تومورهای کوچک و خوش‌خیم به کار می‌گیرند. همچنین برای تومورهایی که رشد بسیار کندی دارند مناسب است. این رویکرد به ویژه برای سالمندان با شرایط پزشکی پیچیده مفید است. در این روش، پزشک به طور منظم و دقیق تومور را تحت نظر می‌گیرد.

او در فواصل زمانی مشخص، معاینات چشم‌پزشکی انجام می‌دهد. همچنین از تصویربرداری‌هایی مانند سونوگرافی و OCT استفاده می‌کند. هدف، بررسی هرگونه تغییر در اندازه یا ویژگی‌های تومور است. اگر تومور ثابت بماند یا رشد بسیار کندی داشته باشد، نیاز به درمان فوری ندارد. این کار از عوارض درمان‌های غیرضروری جلوگیری می‌کند. اما اگر تومور شروع به رشد کند یا علائم جدیدی ایجاد نماید، پزشک بلافاصله اقدامات درمانی را آغاز می‌کند. این روش به بیماران اجازه می‌دهد بدون تحمل عوارض درمان، زندگی عادی خود را ادامه دهند.

۲. رادیوتراپی یا پرتو درمانی

رادیوتراپی از پرتوهای پرانرژی برای نابودی سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. این روش یکی از رایج‌ترین درمان‌ها برای تومورهای چشمی است. پرتوها DNA سلول‌های تومور را تخریب می‌کنند. در نتیجه توانایی تکثیر آن‌ها از بین می‌رود. پزشکان این درمان را به دو شکل اصلی ارائه می‌دهند. روش اول پرتوی خارجی است. در این روش، دستگاه منبع پرتو در خارج از بدن بیمار قرار دارد. آن‌ها پرتوها را به طور دقیق به سمت تومور هدایت می‌کنند.

روش دوم، براکیتراپی نام دارد. در این تکنیک، پزشک یک پلاک رادیواکتیو کوچک را مستقیماً روی تومور قرار می‌دهد. این پلاک برای چند روز در محل می‌ماند. سپس پزشک آن را خارج می‌کند. رادیوتراپی سعی در از بین بردن تومور دارد. همچنین هدف آن حفظ چشم و بینایی است. این روش ممکن است باعث عوارضی مانند آب مروارید یا آسیب شبکیه شود. اما مزایای آن معمولاً بیشتر از خطراتش است.

۳. لیزر درمانی

لیزر درمانی از انرژی نور متمرکز برای هدف قرار دادن تومور استفاده می‌کند. پزشکان از انواع مختلف لیزر برای مقاصد گوناگون بهره می‌برند. یک روش رایج، فتوکوآگولاسیون با لیزر است. این لیزر رگ‌های خونی تغذیه‌کننده تومور را می‌سوزاند. در نتیجه تومور از منبع خون و اکسیژن محروم می‌شود. این روش باعث کوچک شدن یا نابودی تومور می‌گردد. نوع دیگری از لیزر، ترانس پوپیلاری ترموتراپی نام دارد.

این روش از لیزر مادون قرمز استفاده می‌کند. پزشک از طریق مردمک، لیزر را مستقیماً به تومور می‌تاباند. لیزر درمانی معمولاً یک روش سرپایی است. این روش درد کمی دارد یا کاملاً بدون درد است. پزشکان اغلب از لیزر برای درمان تومورهای کوچک واقع در پشت چشم استفاده می‌کنند. همچنین ممکن است آن را همراه با رادیوتراپی به کار ببرند. این کار اثر درمان را افزایش می‌دهد. لیزر یک ابزار بسیار دقیق است. بنابراین آسیب به بافت‌های سالم اطراف تومور را به حداقل می‌رساند.

۴. جراحی برداشتن موضعی تومور

در این روش، جراح سعی می‌کند تومور را به طور کامل از چشم خارج کند. او در عین حال، خود چشم را حفظ می‌نماید. این عمل جراحی برای تومورهایی مناسب است که اندازه متوسطی دارند. همچنین محل قرارگیری آن‌ها باید به گونه‌ای باشد که برداشتنشان امکان‌پذیر باشد. جراحی‌های مختلفی برای این هدف وجود دارند. ایریدکتومی بخشی از عنبیه را برمی‌دارد. ایریدوسیکلکتومی تومورهای درگیرکننده عنبیه و جسم مژگانی را خارج می‌سازد.

جراحی نیاز به دقت و مهارت بسیار بالایی دارد. جراح از میکروسکوپ‌های مخصوص استفاده می‌کند. او با ابزارهای ظریف، تومور را از بافت سالم اطراف جدا می‌کند. هدف، برداشتن کامل تومور و حاشیه کوچکی از بافت سالم است. این کار اطمینان می‌دهد که هیچ سلول سرطانی باقی نمانده است. این روش می‌تواند بینایی را حفظ کند. اما گاهی اوقات ممکن است بینایی درجات کمی کاهش یابد. بهبودی پس از عمل نیاز به زمان دارد.

۵. انوکلیاسیون یا برداشتن کامل چشم

انوکلیاسیون یک عمل جراحی بزرگ است. در این روش، جراح کل کره چشم را به طور کامل خارج می‌کند. پزشکان این گزینه را زمانی انتخاب می‌کنند که تومور بسیار بزرگ است. همچنین زمانی که تومور بینایی را به طور کامل از بین برده است. یا وقتی که تومور درد شدید و غیرقابل کنترلی ایجاد کرده باشد. هدف اولیه این عمل، نجات جان بیمار است. زیرا از گسترش سرطان به سایر قسمت‌های بدن جلوگیری می‌کند.

پس از برداشتن چشم، جراح یک کره مصنوعی به نام ایمپلنت را در حفره چشم قرار می‌دهد. این ایمپلنت به عضلات چشم متصل می‌شود. بنابراین حرکت طبیعی چشم حفظ می‌گردد. پس از بهبودی، یک چشم مصنوعی سفارشی ساخته می‌شود. این پروتز روی ایمپلنت قرار می‌گیرد. چشم مصنوعی از نظر ظاهری بسیار شبیه به چشم طبیعی فرد است. اگرچه بینایی بازنمی‌گردد، اما این روش ظاهر طبیعی فرد را حفظ می‌کند. همچنین تهدید سرطان را از بین می‌برد.

۶. شیمی درمانی

شیمی درمانی از داروهای قوی برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. پزشکان معمولاً این روش را برای تومورهایی به کار می‌برند که به سایر نقاط بدن گسترش یافته‌اند. همچنین برای انواع خاصی از تومورهای چشمی مانند رتینوبلاستوم یا لنفوم از آن استفاده می‌کنند. بیمار می‌تواند این داروها را به روش‌های مختلفی دریافت کند. روش رایج، تزریق وریدی دارو است. دارو از طریق جریان خون در تمام بدن پخش می‌شود.

روش دیگر، تزریق مستقیم دارو به داخل چشم است. این روش را “شیمی درمانی داخل چشمی” می‌نامند. این کار اجازه می‌دهد دارو به طور مستقیم و با غلظت بالا به تومور برسد. در عین حال، عوارض جانبی سیستمیک را کاهش می‌دهد. شیمی درمانی می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد. این عوارض شامل خستگی، تهوع و کاهش گلبول‌های خون است. پزشک تیم مراقبتی این عوارض را به خوبی مدیریت می‌کند. شیمی درمانی یک سلاح قدرتمند در مبارزه با سرطان پیشرفته است.

۷. درمان هدفمند و ایمونوتراپی

این روش‌ها، درمان‌های نوین و بسیار پیشرفته‌ای هستند. آن‌ها برخلاف شیمی درمانی، به طور خاص سلول‌های سرطانی را هدف قرار می‌دهند. درمان هدفمند از داروهای خاصی استفاده می‌کند. این داروها مولکول‌های خاصی را در سلول‌های سرطانی مسدود می‌کنند. این مولکول‌ها به رشد و گسترش تومور کمک می‌کنند. در نتیجه دارو مانند یک کلید قطع عمل می‌کند. این کار رشد سرطان را متوقف می‌سازد.

ایمونوتراپی رویکردی متفاوت دارد. این روش سیستم ایمنی بدن بیمار را تقویت می‌کند. به آن آموزش می‌دهد که چگونه سلول‌های سرطانی را شناسایی و نابود کند. مانند این می‌ماند که به سیستم ایمنی “چشم” بدهیم. این داروها معمولاً به صورت قطره چشمی یا تزریق داخل چشمی تجویز می‌شوند. عوارض جانبی این درمان‌ها اغلب از شیمی درمانی کمتر است. زیرا آن‌ها به سلول‌های سالم بدن حمله نمی‌کنند. این درمان‌ها امید تازه‌ای برای بیماران با تومورهای پیشرفته ایجاد کرده‌اند.