سرطان حفره دهان در افراد میانسال و سالمند

سرطان حفره دهان در افراد میانسال و سالمند

سرطان حفره دهان در افراد میانسال و سالمند یکی از جدی‌ترین چالش‌های سلامت در این گروه سنی به شمار می‌رود. این بیماری معمولاً پس از ۴۵ سالگی شیوع بیشتری پیدا می‌کند و تشخیص زودهنگام آن نقش کلیدی در موفقیت درمان ایفا می‌کند.

عوامل متعددی در بروز سرطان حفره دهان در افراد میانسال و سالمند نقش دارند. مصرف طولانی‌مدت دخانیات و الکل مهم‌ترین عامل خطر محسوب می‌شود. همچنین قرارگیری مزمن در معرض نور خورشید می‌تواند سرطان لب را در این افراد تشدید کند.

علائم این بیماری اغلب به صورت زخم‌های مقاوم به درمان، توده در گردن یا دهان و مشکل در بلع ظاهر می‌شوند. بسیاری از افراد میانسال و سالمند این نشانه‌ها را نادیده می‌گیرند که این موضوع می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد.

پزشکان معاینه منظم دهان را برای پیشگیری از سرطان حفره دهان در افراد میانسال و سالمند strongly توصیه می‌کنند. مراجعه دوره‌ای به دندانپزشک می‌تواند به شناسایی ضایعات پیش سرطانی و سرطان‌های اولیه کمک شایانی کند.

درمان سرطان حفره دهان در افراد میانسال و سالمند معمولاً شامل ترکیبی از جراحی، پرتودرمانی و شیمی‌درمانی است. تیم پزشکی با در نظر گرفتن شرایط عمومی سلامت فرد، مناسب‌ترین روش درمانی را انتخاب می‌کند.

آگاهی‌بخشی درباره علائم و عوامل خطر می‌تواند میزان مرگ و میر ناشی از سرطان حفره دهان در افراد میانسال و سالمند را significantly کاهش دهد. تغییر سبک زندگی و ترک عادات مضر نیز در پیشگیری از این بیماری نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا می‌کند.

 

علائم و نشانه های سرطان حفره دهان در افراد میانسال و سالمند

علائم و نشانه های سرطان حفره دهان در افراد میانسال و سالمند

شناسایی به موقع علائم سرطان حفره دهان در افراد میانسال و سالمند می‌تواند جان بسیاری را نجات دهد. این بیماری اغلب با نشانه‌های ظریفی آغاز می‌شود که بسیاری به اشتباه آنها را نادیده می‌گیرند.

شایع‌ترین علامت، وجود زخم‌هایی در دهان است که بیش از دو هفته بهبود نمی‌یابند. این زخم‌ها ممکن است با درد همراه باشند یا بدون درد ایجاد شوند. همچنین توده‌ها یا ضخیم شدگی‌های درون دهان از نشانه‌های هشداردهنده محسوب می‌شوند.

لکه‌های سفید یا قرمز روی لثه‌ها، زبان یا پوشش داخلی دهان از دیگر علائم مهم هستند. خونریزی بی‌دلیل در دهان، بی‌حسی مداوم یا احساس گزگز در لب‌ها و دهان نیز نیاز به بررسی فوری دارند.

مشکل در جویدن و بلع غذا از نشانه‌های پیشرفته‌تر این بیماری است. برخی افراد نیز احساس می‌کنند چیزی در گلوشان گیر کرده است. تغییر در تناسب دندان‌های مصنوعی نیز می‌تواند نشانه‌ای از بروز مشکل باشد.

درد گوش بدون علامت عفونت، کاهش وزن ناگهانی و بوی بد مزمن دهان از دیگر نشانه‌های هشداردهنده هستند. توجه به این علائم و مراجعه سریع به پزشک می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در موفقیت درمان داشته باشد.

معاینه منظم دهان توسط خود فرد و مراجعه دوره‌ای به دندانپزشک بهترین راه برای شناسایی زودهنگام این علائم است. آگاهی از این نشانه‌ها به ویژه برای افراد میانسال و سالمند که در گروه پرخطر قرار دارند، اهمیت حیاتی دارد.

 

1. زخم دهانی که بعد از دو هفته بهبود نمی‌یابد

همه افراد گاهی اوقات در دهان خود زخم‌های کوچکی مانند آفت را تجربه می‌کنند. این زخم‌ها معمولاً پس از چند روز تا حداکثر دو هفته به طور کامل بهبود پیدا می‌کنند. اما زمانی که یک زخم در دهان بیش از دو هفته باقی بماند، این موضوع می‌تواند یک علامت هشداردهنده مهم باشد. سرطان حفره دهان در افراد میانسال و سالمند اغلب با چنین زخم‌های مقاوم به درمانی آغاز می‌شود.

این زخم‌ها ممکن است در ابتدا کوچک و بدون درد باشند و به همین دلیل بسیاری از افراد به ویژه سالمندان آنها را نادیده می‌گیرند. برخی تصور می‌کنند که این زخم‌ها ناشی از تحریم دندان مصنوعی یا یک آسیب کوچک است. اما با گذشت زمان، این زخم نه تنها بهبود نمی‌یابد بلکه ممکن است بزرگتر شده و باعث ایجاد درد شود.

ویژگی مهم این زخم‌ها، حاشیه نامنظم و ضخیم شده آنهاست. ممکن است وسط زخم کمی فرو رفته باشد و بافتی سفت داشته باشد. رنگ زخم می‌تواند متفاوت باشد؛ گاهی سفید، گاهی قرمز و گاهی ترکیبی از هر دو. در برخی موارد، زخم ممکن است خونریزی کند به خصوص زمانی که فرد غذا می‌خورد یا مسواک می‌زند.

افراد میانسال و سالمند باید هر زخم دهانی را که بیش از دو هفته باقی می‌ماند جدی بگیرند. حتی اگر زخم دردناک نباشد، نباید آن را نادیده گرفت. مراجعه به دندانپزشک یا پزشک متخصص در این موارد کاملاً ضروری است. پزشک می‌تواند با معاینه دقیق و در صورت نیاز نمونه‌برداری، علت دقیق زخم را تشخیص دهد. تشخیص زودهنگام می‌تواند تفاوت بزرگی در نتیجه درمان ایجاد کند.

 

2. توده یا ضخیم شدگی در لب، لثه یا داخل دهان

ایجاد توده یا ناحیه ضخیم شده در هر قسمت از دهان می‌تواند نشانه ای نگران کننده باشد. افراد میانسال و سالمند باید به هرگونه تغییر در بافت مخاط دهان خود توجه ویژه ای داشته باشند. این توده ها ممکن است در ابتدا کوچک و بدون درد باشند اما به تدریج رشد کنند.

ممکن است فرد هنگام مسواک زدن یا شستشوی دهان متوجه یک برآمدگی غیرعادی شود. گاهی اوقات این توده ها روی زبان، کف دهان یا سطح داخلی گونه ها ظاهر می‌شوند. برخی از این توده ها ممکن است سفت و ثابت باشند در حالی که برخی دیگر قابل حرکت هستند. رنگ آنها معمولاً با مخاط اطراف یکسان است اما ممکن است کمی قرمزتر یا سفیدتر باشند.

در بسیاری از موارد، افراد این توده ها را با جوش های معمولی یا التهاب لثه اشتباه می‌گیرند. اما یک ویژگی مهم توده های سرطانی، رشد تدریجی و مداوم آنهاست. اگر توده ای پس از دو هفته نه تنها کوچک نشده بلکه بزرگتر هم شده باشد، این یک علامت هشداردهنده جدی است.

گاهی اوقات این توده ها باعث ایجاد احساس ناراحتی در دهان می‌شوند بدون اینکه درد واضحی ایجاد کنند. ممکن است فرد احساس کند چیزی در دهانش گیر کرده است. در موارد پیشرفته تر، این توده ها می‌توانند در صحبت کردن یا جویدن غذا اختلال ایجاد کنند. معاینه منظم دهان توسط خود فرد می‌تواند به شناسایی زودهنگام این تغییرات کمک کند.

 

3. لکه‌های سفید (لوکوپلاکیا) یا قرمز (اریتروپلاکیا) در مخاط دهان

لکه های سفید یا قرمز در دهان که به راحتی پاک نمی‌شوند می‌توانند نشانه ای از تغییرات پیش سرطانی باشند. این لکه ها معمولاً مسطح هستند و ممکن است ظاهری مخملی داشته باشند. لوکوپلاکیا (لکه های سفید) شایع تر است اما اریتروپلاکیا (لکه های قرمز) احتمال بدخیمی بیشتری دارد.

این لکه ها ممکن است در هر قسمتی از دهان از جمله زبان، کف دهان، کام نرم یا سطح داخلی گونه ها ظاهر شوند. برخلاف زخم های معمولی، این لکه ها باعث ایجاد درد یا ناراحتی نمی‌شوند و به همین دلیل اغلب نادیده گرفته می‌شوند. افراد میانسال و سالمند باید به هر تغییر رنگی در مخاط دهان که بیش از دو هفته باقی بماند توجه کنند.

لکه های سفید ممکن است شبیه به رسوبات سفید رنگ باشند اما با مسواک زدن پاک نمی‌شوند. لکه های قرمز ممکن است ظاهری براق و کمی فرورفته داشته باشند. در برخی موارد، لکه هایی با ترکیبی از رنگ سفید و قرمز نیز دیده می‌شود که به آن اریترولوکوپلاکیا می‌گویند.

این لکه ها معمولاً در اثر تحریک مزمن مخاط دهان ایجاد می‌شوند. مصرف دخانیات مهم ترین عامل ایجاد کننده این لکه ها است. الکل، تحریم طولانی مدت دندان مصنوعی و دندان های تیز نیز می‌توانند باعث ایجاد این تغییرات شوند. پزشک می‌تواند با نمونه برداری کوچک، ماهیت دقیق این لکه ها را تشخیص دهد.

 

4. خونریزی بی‌دلیل در دهان

خونریزی خود به خودی دهان بدون دلیل واضح یک علامت هشداردهنده مهم است. بسیاری از افراد میانسال و سالمند این خونریزی را به مشکلات لثه نسبت می‌دهند اما باید توجه داشت که خونریزی می‌تواند نشانه ای از وجود یک ضایعه بدخیم باشد.

ممکن است فرد متوجه خونریزی در بزاق خود شود به خصوص پس از بیدار شدن از خواب. گاهی اوقات خونریزی هنگام مسواک زدن یا غذا خوردن اتفاق می‌افتد. در برخی موارد، خونریزی می‌تواند خود به خود و بدون هیچ محرک واضحی رخ دهد. این خونریزی معمولاً کم است اما به طور مکرر تکرار می‌شود.

ضایعات سرطانی دارای عروق خونی شکننده ای هستند که به راحتی دچار خونریزی می‌شوند. این خونریزی ممکن است از یک زخم باز، یک توده یا از زیر یک لکه غیرعادی شروع شود. اگر خونریزی دهان بدون دلیل واضحی ادامه پیدا کند، حتماً باید به پزشک مراجعه کرد.

برخی افراد سعی می‌کنند با تغییر روش مسواک زدن یا استفاده از دهانشویه های مختلف این مشکل را حل کنند. اما اگر خونریزی واقعاً ناشی از یک ضایعه بدخیم باشد، این اقدامات کمکی نخواهد کرد. تنها راه تشخیص دقیق، معاینه توسط متخصص و انجام بررسی های لازم است.

 

5. بی‌حسی یا احساس گزگز در صورت، دهان یا گردن

بی حسی یا احساس گزگز در ناحیه صورت و دهان می‌تواند نشانه ای از درگیر شدن اعصاب توسط یک فرآیند بیماری باشد. سرطان های حفره دهان در مراحل پیشرفته می‌توانند به اعصاب مجاور گسترش پیدا کنند و باعث ایجاد این علائم شوند.

ممکن است فرد احساس کند بخشی از لب، زبان یا گونه او بی حس شده است. این بی حسی می‌تواند شبیه به اثر بی حسی دندانپزشکی باشد اما بدون دلیل واضحی ایجاد شده است. احساس گزگز یا سوزن سوزن شدن نیز می‌تواند وجود داشته باشد. در برخی موارد، فرد ممکن است احساس کاهش حس چشایی در بخشی از زبان داشته باشد.

این علائم معمولاً به تدریج شروع می‌شوند و پیشرفت می‌کنند. ابتدا ممکن است فقط یک احساس غیرعادی کوچک باشد اما به مرور زمان واضح تر می‌شود. اگر تومور به اعصاب بزرگتر صورت فشار وارد کند، ممکن است بی حسی در ناحیه وسیع تری احساس شود.

بی حسی صورت و دهان همیشه نشانه سرطان نیست اما هرگز نباید نادیده گرفته شود. این علامت به خصوص زمانی که با سایر نشانه ها مانند زخم یا توده همراه باشد، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. مراجعه فوری به پزشک برای بررسی این علائم کاملاً ضروری است.

 

6. درد در ناحیه دهان که از بین نمی‌رود

درد مداوم در دهان که به سادگی از بین نمی‌رود، یکی از نشانه‌های مهم سرطان حفره دهان محسوب می‌شود. این درد با دردهای معمولی دندان یا لثه تفاوت اساسی دارد. درد ناشی از سرطان معمولاً به درمان‌های معمول پاسخ نمی‌دهد و با گذشت زمان بدتر می‌شود.

ممکن است فرد در ابتدا درد خفیفی احساس کند که توجه چندانی به آن نمی‌کند. اما به تدریج این درد شدیدتر شده و در زندگی روزمره اختلال ایجاد می‌کند. درد ممکن است در یک نقطه خاص متمرکز باشد یا به نواحی اطراف مانند گوش، فک یا گردن انتشار پیدا کند. ویژگی مهم این درد، تداوم آن است به طوری که حتی در حالت استراحت نیز وجود دارد.

برخی افراد سعی می‌کنند با مسکن‌های معمولی این درد را کنترل کنند. اما درد ناشی از سرطان معمولاً به این داروها پاسخ مناسبی نمی‌دهد. ممکن است درد به صورت سوزش، ضربان یا احساس فشار عمقی باشد. در موارد پیشرفته، درد می‌تواند حتی در شب فرد را از خواب بیدار کند.

افراد میانسال و سالمند نباید هر دردی در دهان را به دندان مصنوعی یا مشکلات دندانی نسبت دهند. اگر دردی بیش از دو هفته ادامه پیدا کند و به درمان‌های معمول پاسخ ندهد، باید حتماً توسط پزشک بررسی شود. پزشک می‌تواند با معاینه دقیق و در صورت نیاز انجام تصویربرداری، منشاء درد را تشخیص دهد.

7. مشکل در جویدن، بلعیدن یا حرکت دادن فک و زبان

مشکلات مربوط به جویدن و بلع غذا می‌توانند از نشانه‌های مهم سرطان حفره دهان باشند. این مشکلات معمولاً به تدریج ایجاد می‌شوند و پیشرفت می‌کنند. فرد ممکن است در ابتدا فقط هنگام خوردن غذاهای سفت احساس ناراحتی کند اما به مرور زمان حتی با غذاهای نرم نیز مشکل پیدا کند.

ممکن است فرد احساس کند غذا در گلو یا مری او گیر می‌کند. برخی افراد نیز گزارش می‌دهند که هنگام نوشیدن مایعات، مایع از بینی آنها خارج می‌شود. این اتفاق به دلیل اختلال در عملکرد عضلات نرم کام رخ می‌دهد. مشکل در حرکت دادن فک یا زبان نیز می‌تواند وجود داشته باشد به طوری که فرد در تلفظ برخی کلمات مشکل پیدا کند.

این مشکلات می‌توانند منجر به کاهش وزن ناخواسته و سوءتغذیه شوند. بسیاری از سالمندان این تغییرات را به افزایش سن نسبت می‌دهند در حالی که می‌توانند نشانه بیماری جدی باشند. اگر مشکل در بلع بیش از دو هفته ادامه پیدا کند، باید حتماً بررسی شود.

پزشک می‌تواند با معاینه دقیق دهان و حلق و در صورت نیاز انجام آندوسکوپی، علت این مشکلات را تشخیص دهد. گاهی اوقات انجام تست‌های ویژه بلع نیز لازم می‌شود. تشخیص زودهنگام می‌تواند از ایجاد عوارض جدی جلوگیری کند.

8. احساس گیر کردن چیزی در گلو

احساس وجود توده یا جسم خارجی در گلو که به آن “احساس گلوبوس” نیز می‌گویند، می‌تواند نشانه‌ای از سرطان حفره دهان باشد. افراد این احساس را به صورت چیزی که در گلو گیر کرده است توصیف می‌کنند که با قورت دادن آب دهان نیز از بین نمی‌رود.

این احساس معمولاً در ناحیه خاصی از گلو متمرکز است و فرد می‌تواند نقطه دقیق آن را نشان دهد. ممکن است احساس شود چیزی در پشت زبان یا در ناحیه حنجره گیر کرده است. برخی افراد گزارش می‌دهند که این احساس در طول زمان بدتر می‌شود و باعث ناراحتی دائمی می‌گردد.

ممکن است این احساس با علائم دیگری مانند درد هنگام بلع، تغییر صدا یا سرفه همراه باشد. در برخی موارد، فرد ممکن است به طور غیرارادی سعی کند با سرفه کردن یا قورت دادن مکرر، این احساس را برطرف کند اما موفق نشود.

افراد میانسال و مسن نباید این احساس را نادیده بگیرند. اگر این احساس بیش از دو هفته ادامه یابد، باید توسط پزشک بررسی شود. پزشک با معاینه دقیق حلق و حنجره و در صورت لزوم انجام آندوسکوپی می تواند علت این احساس را تشخیص دهد. گاهی اوقات این احساس می تواند ناشی از یک توده واقعی در گلو باشد که نیاز به بررسی فوری دارد.

 

9. تورم فک که باعث لق شدن دندان‌ها یا نامناسب شدن دندان مصنوعی می‌شود

تورم فک بدون دلیل واضح یک علامت هشداردهنده مهم است. این تورم می‌تواند به آرامی ایجاد شود و پیشرفت کند. فرد ممکن است ابتدا فقط کمی ناراحتی احساس کند اما به تدریج متوجه تغییر شکل صورت خود شود. تورم فک ناشی از سرطان معمولاً یک طرفه است و با گذشت زمان کاهش نمی‌یابد.

لق شدن دندان‌ها بدون دلیل دندانی واضح از نشانه‌های نگران کننده است. ممکن است دندان‌های سالم ناگهانی شروع به لق شدن کنند. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که تومور به استخوان فک حمله کرده و باعث تخریب آن شده است. فرد ممکن است متوجه فاصله گرفتن دندان‌ها از هم یا تغییر در نحوه روی هم قرار گرفتن دندان‌ها شود.

افرادی که دندان مصنوعی دارند ممکن است ناگهان متوجه نامناسب شدن پروتز خود شوند. دندان مصنوعی که قبلاً کاملاً اندازه بوده است ناگهان ممکن است لق شود یا باعث ایجاد زخم در دهان گردد. این تغییرات به دلیل تغییر شکل استخوان فک زیرین رخ می‌دهد. برخی افراد سعی می‌کنند با تنظیم کردن دندان مصنوعی این مشکل را حل کنند اما این کار فقط موقتاً کمک می‌کند.

تورم فک ممکن است با درد همراه باشد یا بدون درد ایجاد شود. در برخی موارد، فرد ممکن است در باز کردن کامل دهان مشکل پیدا کند. این محدودیت در باز کردن دهان می‌تواند در غذا خوردن و صحبت کردن اختلال ایجاد کند. اگر تورم فک بیش از دو هفته ادامه پیدا کند، باید حتماً توسط پزشک بررسی شود.

پزشک می‌تواند با معاینه دقیق و عکس‌برداری با اشعه ایکس، علت تورم فک را تشخیص دهد. در برخی موارد، سی‌تی‌اسکن یا ام‌آر‌آی نیز ضروری است. تشخیص زودهنگام می‌تواند به حفظ ساختار فک و دندان‌ها کمک کند.

 

10. درد مزمن گوش

درد گوش که بدون وجود عفونت واضح ادامه پیدا کند، می‌تواند نشانه ای از سرطان حفره دهان باشد. این درد معمولاً یک طرفه است و به درمان‌های معمول گوش پاسخ نمی‌دهد. درد ممکن است به صورت مداوم باشد یا به صورت دوره ای تشدید شود.

مکانیسم این درد به این صورت است که تومورهای ناحیه دهان می‌توانند به اعصابی که به گوش کشیده می‌شوند فشار وارد کنند. این فشار باعث ایجاد دردی می‌شود که در گوش احساس می‌شود اما منشاء آن  در دهان است. فرد ممکن است احساس کند گوش او گرفته است یا شنوایی او کاهش یافته است.

برخی افراد همچنین گزارش می‌دهند که درد با جویدن یا بلع غذا بدتر می‌شود. ممکن است درد به ناحیه فک یا صورت نیز انتشار پیدا کند. در مواردی، فرد ممکن است احساس وزوز در گوش داشته باشد یا صداها به صورت خفه به نظر برسند.

افراد میانسال و سالمند نباید درد مزمن گوش را نادیده بگیرند. اگر پزشک متخصص گوش هیچ مشکل واضحی در گوش پیدا نکند، باید حتماً معاینه کامل دهان انجام شود. دندانپزشک یا پزشک متخصص می‌تواند با معاینه دقیق دهان و حلق، منشاء درد را شناسایی کند.

درمان این درد مستلزم رسیدگی به تومور اولیه است. با درمان سرطان، درد گوش نیز بهبود می‌یابد. تسکین درد مزمن می‌تواند کیفیت زندگی فرد را به میزان قابل توجهی بهبود بخشد.

 

11. تغییر در صدا یا گرفتگی صدای مداوم

تغییرات پایدار در صدا که بیش از دو هفته ادامه پیدا کند، می‌تواند نشانه ای از سرطان حفره دهان باشد. این تغییرات ممکن است به صورت گرفتگی صدا، خش دار شدن صدا یا کاهش حجم صدا ظاهر شوند. فرد ممکن است متوجه شود که برای بلند صحبت کردن باید تلاش بیشتری کند.

مکانیسم این تغییرات به این صورت است که تومور می‌تواند بر تارهای صوتی یا اعصاب کنترل‌کننده حنجره تأثیر بگذارد. تومور ممکن است مستقیماً در حنجره باشد یا از نواحی مجاور مانند حلق به حنجره گسترش یافته باشد. در برخی موارد، تومور ممکن است با ایجاد اختلال در حرکت طبیعی زبان یا کام نرم، باعث تغییر صدا شود.

این تغییرات معمولاً تدریجی اما پیشرونده هستند. صدا ممکن است در ابتدا فقط در پایان روز خسته به نظر برسد، اما با گذشت زمان ممکن است حتی در ساعات اولیه صبح نیز غیرطبیعی شود. برخی افراد همچنین گزارش می‌دهند که کنترل خود را بر روی زیر و بمی صدای خود از دست می‌دهند.

افرادی که به صورت حرفه ای از صدای خود استفاده می‌کنند، معمولاً زودتر متوجه این تغییرات می‌شوند. اما افراد مسن ممکن است این تغییرات را به افزایش سن نسبت دهند. اگر تغییر صدا بدون دلیل واضحی مانند سرماخوردگی ایجاد شده باشد، باید حتماً بررسی شود.

متخصص می‌تواند با معاینه حنجره با آینه یا آندوسکوپ، علت تغییر صدا را تشخیص دهد. در صورت مشاهده هرگونه ضایعه مشکوک، بیوپسی انجام می‌شود. تشخیص زودهنگام می‌تواند به حفظ عملکرد صدا و جلوگیری از آسیب دائمی کمک کند.

 

12. کاهش وزن ناگهانی و بدون دلیل

کاهش وزن ناخواسته و بدون تغییر در رژیم غذایی یا فعالیت بدنی، یک علامت هشداردهنده مهم است. افراد میانسال و سالمند باید کاهش وزن بیش از 5 درصد از وزن بدن در مدت یک ماه را جدی بگیرند. این کاهش وزن معمولاً بدون effort رخ می‌دهد و فرد ممکن است متوجه شل شدن لباس‌ها یا نیاز به سفت کردن کمربند شود.

سرطان حفره دهان می‌تواند از چند طریق باعث کاهش وزن شود. اولاً، درد و ناراحتی هنگام جویدن و بلع ممکن است باعث کاهش دریافت غذایی شود. فرد ممکن است به دلیل درد، از خوردن غذا اجتناب کند یا فقط مایعات مصرف کند. ثانیاً، خود تومور می‌تواند مواد متابولیکی تولید کند که سوخت و ساز بدن را افزایش می‌دهند.

کاهش وزن ناشی از سرطان معمولاً با علائم دیگری همراه است. فرد ممکن است احساس ضعف و خستگی مداوم داشته باشد. کاهش توده عضلانی به ویژه در ناحیه صورت و اندام‌ها قابل مشاهده است. پوست ممکن است شل و خشک به نظر برسد و موها نیز دچار ریزش شوند.

بسیاری از سالمندان کاهش وزن را بخشی طبیعی از افزایش سن می‌دانند. اما کاهش وزن سریع و بدون دلیل هرگز طبیعی نیست. اگر فردی بدون رژیم گرفتن یا ورزش بیشتر، به طور ناگهانی وزن کم کند، باید حتماً به پزشک مراجعه کند.

پزشک می‌تواند با انجام آزمایش‌های خون و بررسی دقیق، علت کاهش وزن را تشخیص دهد. درمان به موقع می‌تواند به بهبود تغذیه و جلوگیری از عوارض بیشتر کمک کند. گاهی اوقات، مشاوره با متخصص تغذیه نیز لازم می‌شود.

13. بوی بد مزمن دهان

بوی بد دهان که با رعایت بهداشت برطرف نمی‌شود، می‌تواند نشانه ای از سرطان حفره دهان باشد. این بو با بوی معمولی ناشی از غذا یا بهداشت ضعیف تفاوت دارد. بوی ناشی از سرطان معمولاً زننده و مقاوم است و حتی پس از مسواک زدن نیز از بین نمی‌رود.

علت این بوی بد، تجمع باکتری‌ها در اطراف تومور در حال مرگ است. سلول‌های سرطانی به سرعت رشد می‌کنند و می‌میرند و این فرآیند باعث تولید مواد شیمیایی با بوی خاص می‌شود. همچنین، زخم‌های ناشی از سرطان ممکن است عفونی شوند و بوی بد ایجاد کنند.

افراد مبتلا معمولاً خودشان متوجه این بو نمی‌شوند اما اطرافیان ممکن است آن را احساس کنند. برخی افراد نیز متوجه طعم بد و فلزی در دهان خود می‌شوند. این بو ممکن است در هنگام صحبت کردن یا نفس کشیدن مشهود باشد.

بسیاری از افراد سعی می‌کنند با جویدن آدامس، استفاده از دهانشویه یا افزایش دفعات مسواک زدن این مشکل را حل کنند. اما اگر بوی بد ناشی از سرطان باشد، این روش‌ها فقط موقتاً مؤثر هستند. بو معمولاً پس از مدت کوتاهی بازمی‌گردد.

اگر بوی بد دهان با وجود رعایت بهداشت مناسب ادامه پیدا کند، باید به پزشک مراجعه کرد. دندانپزشک می‌تواند با معاینه دقیق، منشاء بو را شناسایی کند. در صورت مشکوک بودن به سرطان، نمونه‌برداری انجام می‌شود. درمان موفقیت‌آمیز سرطان معمولاً باعث از بین رفتن این بو می‌شود.

 

 

تشخیص سرطان حفره دهان در افراد میانسال و سالمند

تشخیص سرطان حفره دهان در میانسالان و سالمندان

سرطان حفره دهان یک تهدید جدی برای سلامت افراد میانسال و سالمند محسوب می‌شود. تشخیص زودهنگام این بیماری، کلید موفقیت در درمان و افزایش شانس بهبودی است. این سرطان می‌تواند لب‌ها، لثه‌ها، زبان، پوشش داخلی گونه‌ها، سقف و کف دهان را درگیر کند.

افراد در این گروه سنی باید نسبت به علائم هشداردهنده هوشیار باشند. یک زخم مزمن در دهان که بهبود نمی‌یابد، یک علامت کلیدی است. وجود توده یا ضخیم شدگی در لب یا دهان نیز بسیار مهم است. لکه‌های سفید یا قرمز روی لثه‌ها، زبان یا پوشش دهان را هیچ‌گاه نباید نادیده گرفت. احساس درد در دهان یا گوش، مشکل در جویدن یا بلع، و بی‌حسی در ناحیه دهان از دیگر نشانه‌ها هستند.

خوشبختانه راه‌های مؤثری برای تشخیص این بیماری وجود دارد. معاینه منظم و دقیق دهان توسط خود فرد، اولین خط دفاعی است. دندانپزشکان در ویزیت‌های دوره‌ای، نقش حیاتی در غربالگری دارند. در صورت مشاهده هرگونه ضایعه مشکوک، پزشک نمونه‌برداری یا بیوپسی انجام می‌دهد. این روش قطعی‌ترین راه برای تشخیص سرطان است. همچنین، روش‌های تصویربرداری مانند سی‌تی اسکن یا ام‌آرآی به تعیین وسعت تومور کمک می‌کنند.

آگاهی از این علائم و اقدام به موقع، می‌تواند جان بسیاری را نجات دهد.

 

1. معاینه فیزیکی دهان

معاینه فیزیکی دهان اولین و حیاتی‌ترین گام در تشخیص سرطان حفره دهان است. این معاینه یک فرآیند سریع و بدون درد است. پزشک یا دندانپزشک با دقت تمام نواحی دهان شما را بررسی می‌کند. او به دنبال هرگونه علامت غیرعادی می‌گردد. این علائم شامل زخم‌های مزمن، توده‌ها، برجستگی‌ها یا نواحی ضخیم شده است. همچنین لکه‌های سفید (لوکوپلاکیا) یا قرمز (اریتروپلاکیا) را بسیار جدی می‌گیرد.

پزشک از یک نور روشن و گاهی از یک آینه کوچک یا زبان‌گیر استفاده می‌کند. او لب‌ها، لثه‌ها و پوشش داخلی لب و گونه را می‌بیند. سپس زبان (از جمله زیر و کناره‌های آن) را معاینه می‌کند. سقف و کف دهان و همچنین لوزه‌ها نیز از نظر دور نمی‌مانند. او ممکن است غدد لنفاوی گردن و گلو را لمس کند. این کار برای بررسی وجود تورم یا بزرگی غدد است. اگر هر ضایعه‌ای به نظر مشکوک برسد، پزشک برای بررسی بیشتر اقدام می‌کند. این معاینه باید بخشی از چکاپ‌های منظم دندانپزشکی شما باشد. خودآزمایی ماهانه دهان نیز یک عادت پیشگیرانه عالی است.

 

2. نمونه‌برداری (بیوپسی)

نمونه‌برداری یا بیوپسی، قطعی‌ترین روش برای تشخیص سرطان حفده دهان است. تنها این روش می‌تواند وجود سلول‌های سرطانی را به طور قطعی تایید کند. اگر پزشک در معاینه، ناحیه‌ای مشکوک مشاهده کند، نمونه کوچکی از بافت آن ناحیه برمی‌دارد. سپس پاتولوژیست این نمونه را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند. او به دنبال سلول‌های غیرطبیعی می‌گردد.

انواع مختلفی از بیوپسی وجود دارد. بیوپسی برش یا اگزیشنال رایج‌ترین نوع است. در این روش، پزشک بخشی یا تمام ضایعه مشکوک را با چاقوی جراحی برمی‌دارد. این کار معمولاً با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. نوع دیگر، بیوپسی پانچ است که با وسیله‌ای مخصوص، نمونه‌ی استوانه‌ای شکل کوچکی می‌گیرد. برای ضایعات سطحی، بیوپسی برس یا براش امکان‌پذیر است. این روش بدون نیاز به بی‌حسی، سلول‌ها را جمع‌آوری می‌کند. انتخاب روش به محل و اندازه ضایعه بستگی دارد. نتیجه بیوپسی نوع سرطان و درجه تهاجمی بودن آن را مشخص می‌کند. این اطلاعات برنامه درمانی را راهنمایی می‌کند.

 

3. اندوسکوپی

اندوسکوپی به پزشک اجازه می‌دهد داخل گلو و حنجره را به دقت مشاهده کند. از این روش زمانی استفاده می‌کنند که پزشک به گسترش سرطان به مناطق دیگر شک دارد. دستگاه اندوسکوپ یک لوله نازک، انعطاف‌پذیر و روشن است. پزشک این لوله را از طریق بینی یا دهان بیمار به آرامی وارد می‌کند. یک دوربین کوچک روی اندوسکوپ تصاویر را به مانیتور ارسال می‌کند.

پزشک روی صفحه نمایش، پوشش مری، نای و حنجره را بررسی می‌کند. او به دنبال هرگونه ضایعه غیرعادی یا نشانه‌ای از گسترش سرطان می‌گردد. اگر ناحیه مشکوکی پیدا کند، می‌تواند همزمان نمونه‌برداری نیز انجام دهد. این فرآیند را «برونکوسکوپی» یا «لارنگوسکوپی» می‌نامند. نام آن به ناحیه تحت بررسی بستگی دارد. این روش معمولاً با بیهوشی سبک یا بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. اندوسکوپی نه تنها به تشخیص کمک می‌کند، بلکه برای تعیین دقیق مرحله بیماری نیز حیاتی است. این کار به برنامه‌ریزی برای موثرترین درمان ممکن منجر می‌شود.

4. آزمایش‌های تصویربرداری

آزمایش‌های تصویربرداری نقش مکمل و بسیار مهمی در تشخیص دارند. این روش‌ها به پزشکان کمک می‌کنند اندازه تومور را ارزیابی کنند. همچنین آن‌ها عمق تومور و گسترش آن به بافت‌های اطراف را می‌بینند. مهم‌تر از همه، این روش‌ها نشان می‌دهند که آیا سرطان به غدد لنفاوی گردن یا سایر اندام‌های بدن گسترش یافته است یا خیر.

پرتونگاری ساده (اشعه ایکس) از فک و قفسه سینه می‌تواند سرنخ‌هاییارائه دهد. اما سی‌تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری) جزئیات دقیق‌تری ارائه می‌دهد. سی‌تی اسکن از زوایای مختلف از ناحیه عکس می‌گیرد. ام‌آرآی (تصویربرداری تشدید مغناطیسی) از میدان مغناطیسی قوی استفاده می‌کند. این روش برای مشاهده بافت‌های نرم مانند زبان و کف دهان بسیار عالی است. پت اسکن (توموگرافی گسیل پوزیترون) فعالیت متابولیک سلول‌ها را اندازه می‌گیرد. این اسکن می‌تواند سلول‌های سرطانی بسیار کوچک یا متاستاز را در بدن شناسایی کند. پزشکان اغلب از ترکیب این روش‌ها استفاده می‌کنند. آن‌ها با این کار یک ارزیابی کامل از بیماری به دست می‌آورند.

5. معاینه توسط دندانپزشک

دندانپزشکان خط مقدم دفاع در برابر سرطان دهان هستند. آن‌ها نقش بسیار کلیدی در تشخیص زودهنگام این بیماری ایفا می‌کنند. تشخیص زودهنگام شانس موفقیت درمان را به طور چشمگیری افزایش می‌دهد. دندانپزشکان در هر ویزیت معمول، یک معاینه کامل از بافت‌های نرم دهان انجام می‌دهند. این معاینه بخشی استاندارد از چکاپ دندانپزشکی است.

دندانپزشک با تجربه و آموزش خود قادر است اولین علائم ضایعات پیش سرطانی و سرطانی را شناسایی کند. او با چشمان تیزبین خود تمام دهان را زیر نظر دارد. او از ابزارهایی مانند نور و آینه استفاده می‌کند. اگر دندانپزشک مورد غیرعادی مشاهده کند، سوابق دقیقی تهیه می‌کند. او از ناحیه عکس می‌گیرد و شما را به یک متخصص جراحی دهان یا گوش و حلق و بینی ارجاع می‌دهد. مراجعه منظم به دندانپزشک، نه تنها سلامت دندان‌های شما را حفظ می‌کند، بلکه یک ابزار غربالگری حیاتی برای سرطان است. این ویزیت‌های دوره‌ای می‌توانند جان شما را نجات دهند.

 

درمان سرطان حفره دهان در افراد میانسال و سالمند

درمان سرطان حفره دهان در میانسالان و سالمندان

تشخیص سرطان حفره دهان به هیچ وجه به معنای پایان راه نیست. پزشکان امروزه گزینه‌های درمانی موثری برای این بیماری دارند. انتخاب بهترین روش درمانی به عوامل متعددی بستگی دارد. این عوامل شامل محل دقیق تومور، مرحله بیماری، سن بیمار و سلامت کلی او می‌شود.

تیم پزشکی برای هر فرد مسن یک برنامه درمانی شخصی‌سازی شده طراحی می‌کند. این تیم معمولاً شامل متخصصان مختلفی است. آن‌ها با همکاری هم بهترین راهکار را ارائه می‌دهند. جراحی، پرتودرمانی و شیمی‌درمانی سه پایه اصلی درمان محسوب می‌شوند. اغلب پزشکان از ترکیبی از این روش‌ها استفاده می‌کنند.

هدف اصلی درمان، از بین بردن کامل سلول‌های سرطانی است. همچنین پزشکان حفظ عملکردهای حیاتی دهان را در نظر می‌گیرند. آن‌ها به کیفیت زندگی بیماران میانسال و سالمند اهمیت زیادی می‌دهند. درمان‌های حمایتی نیز نقش کلیدی در این مسیر ایفا می‌کنند. این درمان‌ها به مدیریت عوارض و بهبودی کمک می‌کنند. پیشرفت‌های پزشکی امروزه امیدواری زیادی برای بیماران ایجاد کرده است.

 

1. جراحی

جراحی اولین و اصلی‌ترین روش درمان برای سرطان حفره دهان است. هدف جراحی، برداشتن کامل تومور سرطانی با حاشیه‌ای از بافت سالم است. این کار اطمینان حاصل می‌کند که هیچ سلول سرطانی باقی نمانده است. نوع جراحی کاملاً به اندازه و محل تومور بستگی دارد.

برای تومورهای کوچک و در مراحل اولیه، پزشک یک عمل ساده به نام «بیوپسی برشی» انجام می‌دهد. در این عمل، خود ضایعه و حاشیه‌ای از بافت سالم برداشته می‌شود. برای تومورهای بزرگتر، ممکن است لازم باشد بخشی از فک، زبان یا گلو برداشته شود. در این موارد، تیم جراحی پلاستیک بلافاصله بازسازی را انجام می‌دهد. آنها از پیوند پوست یا فلپ‌های بافتی برای بازسازی ناحیه استفاده می‌کنند. پزشکان همچنین غدد لنفاوی گردن را برمی‌دارند. این کار برای بررسی شیوع سرطان ضروری است. امروزه از تکنیک‌های پیشرفته‌ای مانند جراحی لیزر یا رباتیک نیز استفاده می‌شود. این تکنیک‌ها دقت را افزایش داده و عوارض را کاهش می‌دهند. بهبودی پس از جراحی نیاز به مراقبت دقیق دارد. تیم درمانی که شامل یک گفتاردرمانگر و یک متخصص تغذیه است، به بیمار در بهبود بلع و گفتار نیز کمک می‌کند.

2. پرتودرمانی

پرتودرمانی از پرتوهای پرانرژی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. پزشکان اغلب از این روش پس از جراحی استفاده می‌کنند. هدف آن نابودی هر سلول سرطانی باقی‌مانده و کاهش خطر عود بیماری است. گاهی نیز برای کوچک کردن تومور قبل از جراحی به کار می‌رود.

در پرتودرمانی خارجی، یک دستگاه بزرگ، پرتو را دقیقاً به محل تومور می‌تاباند. نوع دیگر، براکی‌تراپی است. در این روش، پزشک دانه‌ها یا سیم‌های رادیواکتیو را مستقیماً داخل یا نزدیک تومور قرار می‌دهد. این روش دوز بالایی از پرتو را مستقیماً به سلول‌های سرطانی می‌رساند. دوره درمان معمولاً چند هفته طول می‌کشد. بیمار معمولاً پنج روز در هفته جلسات درمانی دریافت می‌کند.

پرتودرمانی عوارض جانبی خاص خود را دارد. این عوارض شامل خشکی دهان، زخم‌های دهانی، تغییر در حس چشایی و قرمزی پوست هستند. این عوارض معمولا موقت بوده و پس از پایان درمان برطرف می‌شوند. تکنیک‌های مدرن مانند IMRT (پرتودرمانی با شدت تعدیل شده) دقت بالایی دارند. این تکنیک‌ها پرتوها را دقیقاً روی تومور متمرکز می‌کنند. در نتیجه، آن‌ها به بافت‌های سالم اطراف آسیب کمتری می‌رسانند.

3. شیمی‌درمانی

شیمی‌درمانی از داروهای قوی برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. این داروها معمولا از طریق ورید تزریق می‌شوند یا به صورت قرص مصرف می‌گردند. سپس آن‌ها وارد جریان خون شده و در تمام بدن گردش می‌کنند. این ویژگی برای درمان سرطان متاستاتیک بسیار مفید است.

پزشکان اغلب شیمی‌درمانی را با پرتودرمانی ترکیب می‌کنند. این روش «شیمی‌رادیاسیون» نام دارد. این ترکیب اثر هر دو درمان را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد. گاهی پزشکان از شیمی‌درمانی قبل از جراحی استفاده می‌کنند. هدف، کوچک کردن تومور و تسهیل برداشتن آن است.

شیمی‌درمانی عوارض جانبی شناخته شده‌ای دارد. این عوارض شامل خستگی شدید، تهوع، استفراغ و ریزش مو هستند. یک عارضه مهم، سرکوب سیستم ایمنی بدن است. این موضوع مخصوصا مسن را در برابر عفونت‌ها آسیب‌پذیرتر می‌کند. پزشکان امروزه داروهای کمکی تجویز می‌کنند. این داروها به مدیریت عوارض جانبی کمک شایانی می‌کنند. دوز و مدت زمان درمان برای بیماران مسن باید با احتیاط بیشتری تعیین شود. این کار با در نظر گرفتن سلامت کلی و عملکرد اندام‌های آنها انجام می‌شود.

4. درمان هدفمند

درمان هدفمند یک رویکرد مدرن و امیدوارکننده است. این درمان بر اساس ویژگی‌های خاص سلول‌های سرطانی عمل می‌کند. برخلاف شیمی‌درمانی، این داروها فقط سلول‌های سرطانی را هدف قرار می‌دهند. در نتیجه، آن‌ها به سلول‌های سالم آسیب کمتری می‌رسانند.

پزشکان معمولا از این داروها برای سرطان‌های پیشرفته یا عود کرده استفاده می‌کنند. یک داروی رایج، سیتوکسیماب (Erbitux) است. این دارو پروتئینی به نام EGFR را مهار می‌کند. این پروتئین رشد سلول‌های سرطانی را تحریک می‌کند. دارو با مسدود کردن این پروتئین، رشد غذه‌ی سرطانی را متوقف می‌سازد.

درمان هدفمند معمولا عوارض جانبی کمتری نسبت به شیمی‌درمانی سنتی دارد. اما عوارض خاص خود را نیز دارد. این عوارض شامل بثورات پوستی شبیه آکنه، خستگی و اسهال هستند. قبل از شروع این درمان، پزشکان تومور را آزمایش می‌کنند. آنها مطمئن می‌شوند که تومور هدف مولکولی مناسبی دارد. این رویکرد اساس پزشکی شخصی‌سازی شده است. درمان بر اساس مشخصات ژنتیکی خاص تومور هر فرد تنظیم می‌شود.

5. ایمونوتراپی (درمان ایمنی)

ایمونوتراپی انقلابی در درمان سرطان ایجاد کرده است. این روش سیستم ایمنی بدن بیمار را تقویت می‌کند. به سیستم ایمنی آموزش می‌دهد تا سلول‌های سرطانی را شناسایی و نابود کند.

داروهای ایمونوتراپی، مهارکننده‌های ایست بازرسی نامیده می‌شوند. آن‌ها پروتئین‌های خاصی را روی سلول‌های ایمنی مسدود می‌کنند. این امر به سیستم ایمنی اجازه می‌دهد تا پاسخ قوی‌تری علیه سرطان ایجاد کند. پمبرولیزوماب (کیترودا) و نیوولوماب (اپدیوو) از جمله این داروها هستند.

پزشکان معمولا ایمونوتراپی را برای سرطان‌های پیشرفته که به درمان‌های دیگر پاسخ نمی‌دهند، تجویز می‌کنند. این درمان می‌تواند پاسخ‌های درمانی طولانی‌مدت ایجاد کند. اما، این روش می‌تواند باعث بروز عوارض خودایمنی شود. در این حالت، سیستم ایمنی به بافت‌های سالم بدن حمله می‌کند. این عوارض شامل التهاب ریه‌ها، روده‌ها یا غدد درون‌ریز می‌شود. مدیریت این عوارض نیاز به نظارت دقیق توسط یک تیم پزشکی دارد. ایمونوتراپی امید جدیدی برای بیماران با بیماری پیشرفته ایجاد کرده است.

6. مراقبت تسکینی و حمایتی

مراقبت تسکینی بخش ضروری و جدایی‌ناپذیر درمان سرطان است. این مراقبت هیچ ارتباطی با مرحله بیماری یا پیش‌آگهی بیمار ندارد. هدف آن بهبود کیفیت زندگی بیمار و خانواده اوست. این مراقبت بر مدیریت علائم و عوارض جانبی درمان تمرکز دارد.

یک تیم مراقبت تسکینی شامل پزشکان، پرستاران، متخصصان تغذیه و مددکاران اجتماعی است. آن‌ها با همکاری هم درد، تهوع و خستگی را مدیریت می‌کنند. متخصصان تغذیه از بروز سوءتغذیه جلوگیری می‌کنند. گفتاردرمانگران به بهبود مشکلات بلع و تکلم کمک می‌رسانند. مددکاران اجتماعی از نظر عاطفی و مالی از بیمار و خانواده حمایت می‌کنند.

مراقبت تسکینی همراه با درمان‌های درمانی ارائه می‌شود. این مراقبت از لحظه تشخیص آغاز می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد که این رویکرد نه تنها کیفیت زندگی را بهبود می‌بخشد، بلکه ممکن است طول عمر را نیز افزایش دهد. این مراقبت به بیماران مسن کمک می‌کند تا درمان را بهتر تحمل کنند تا زمانی که به اندازه کافی بهبود یابند و بتوانند بر حفظ استقلال و راحتی خود تمرکز کنند.

 

جمع بندی سرطان حفره دهان در افراد میانسال و سالمند

سرطان حفره دهان یک چالش مهم سلامت برای افراد میانسال و سالمند محسوب می‌شود. تشخیص زودهنگام این بیماری نقشی حیاتی در موفقیت درمان ایفا می‌کند. توجه به علائم هشداردهنده مانند زخم‌های پایدار، توده‌ها و لکه‌های سفید یا قرمز در دهان ضروری است.

خوشبختانه روش‌های تشخیصی مؤثری برای این بیماری وجود دارد. معاینه منظم توسط دندانپزشک، نمونه‌برداری و روش‌های تصویربرداری امکان شناسایی سریع بیماری را فراهم می‌کنند. پس از تشخیص، گزینه‌های درمانی متنوعی در دسترس است. این گزینه‌ها شامل جراحی، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی و درمان‌های نوین مانند ایمونوتراپی می‌شود.

تیم پزشکی برای هر بیمار مسن یک برنامه درمانی شخصی‌سازی‌شده طراحی می‌کند. این برنامه سن، سلامت عمومی و ترجیحات فردی بیمار را در نظر می‌گیرد. مراقبت‌های تسکینی و حمایتی نیز بخش جدایی‌ناپذیر فرآیند درمان هستند. این مراقبت‌ها کیفیت زندگی بیماران را به طور قابل توجهی بهبود می‌بخشند.

پیشگیری و آگاهی‌بخشی کلیدی‌ترین عوامل مقابله با این بیماری هستند. اجتناب از مصرف دخانیات و الکل، رعایت بهداشت دهان و مراجعه منظم به دندانپزشک می‌توانند خطر ابتلا را به میزان زیادی کاهش دهند. امید به زندگی و کیفیت درمان برای بیماران مسن به طور پیوسته در حال بهبود است.

 

مقاله های مفید درباره سرطان حفره دهان در افراد میانسال و سالمند

سرطان دهان از کلیولند کلینیک

سیر تکاملی بروز سرطان‌های حفره دهان در افراد سالمند

بیماران سالمند مبتلا به کارسینوم سلول سنگفرشی حفره دهان در مراحل اولیه

نقش سن در درمان  کارسینوم سلول سنگفرشی حفره دهان

مخاطرات سرطان دهان در افراد سالمند

 

دیدگاهتان را بنویسید