آرتروز در افراد میانسال و سالمند
آرتروز در افراد میانسال و سالمند یکی از شایع‌ترین مشکلات مفصلی است. این بیماری با تخریب تدریجی غضروف مفاصل ظاهر میشود و تحرک را سخت میکند. افراد بالای ۴۵ سال بیشتر در معرض آرتروز قرار میگیرند و با افزایش سن، علائم آن شدیدتر میشود. درد، سفتی مفاصل و کاهش انعطافپذیری از نشانه‌های اصلی آرتروز در افراد میانسال و سالمند است.
ورزش نکردن، اضافه وزن و سابقه آسیب مفصلی خطر ابتلا به آرتروز را افزایش میدهد. آرتروز در افراد میانسال و سالمند معمولاً مفاصل زانو، لگن و دست‌ها را درگیر میکند. این بیماری کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار میدهد اما راه‌هایی برای کنترل آن وجود دارد.
تغذیه مناسب، فعالیت بدنی منظم و کاهش وزن به پیشگیری از آرتروز کمک میکنند. اگر آرتروز در افراد میانسال و سالمند تشخیص داده شود، درمان‌هایی مانند فیزیوتراپی، داروهای ضدالتهاب و در موارد شدید جراحی مفید خواهد بود. آگاهی از این بیماری و اقدام به موقع می‌تواند روند پیشرفت آن را کند کند.
آرتروز در افراد میانسال و سالمند یک چالش بزرگ است، اما با مدیریت صحیح می‌توان با آن کنار آمد. شناخت علائم و مراجعه به پزشک در مراحل اولیه، نقش کلیدی در کاهش درد و حفظ تحرک دارد.
تفاوت آرتروز با سایر بیماری‌های مفصلی
آرتروز (استئوآرتریت) با بیماری‌های مفصلی دیگر مانند آرتریت روماتوئید، نقرس و لوپوس تفاوت‌های اساسی دارد. این تفاوت‌ها در علل ایجاد، علائم، سن شروع و روش درمان کاملاً مشهود است.
1. علت بیماری:
-
آرتروز ناشی از ساییدگی مکانیکی و تخریب غضروف مفصل است (بیماری تخریبی).
-
آرتریت روماتوئید یک بیماری خودایمنی است که سیستم ایمنی به مفاصل حمله میکند.
-
نقرس به دلیل تجمع کریستال‌های اسید اوریک در مفاصل ایجاد میشود.
2. سن شروع:
-
آرتروز معمولاً پس از 40 سالگی ظاهر میشود (مربوط به میانسالی و سالمندی).
-
آرتریت روماتوئید اغلب بین 30-50 سالگی شروع میشود.
-
نقرس معمولاً در مردان میانسال دیده میشود.
3. الگوی درگیری مفاصل:
-
آرتروز معمولاً یک طرفه است و ابتدا مفاصل تحملکننده وزن (زانو، لگن) را درگیر میکند.
-
آرتریت روماتوئید معمولاً متقارن است و مفاصل کوچک (مثل انگشتان دست) را هدف قرار میدهد.
-
نقرس اغلب مفصل شست پا را به صورت ناگهانی درگیر میکند.
4. علائم بالینی:
-
آرتروز: درد پس از فعالیت، خشکی کوتاه‌مدت (کمتر از 30 دقیقه)، تق تق مفصل
-
آرتریت روماتوئید: خشکی طولانیمدت صبحگاهی (بیش از 1 ساعت)، تب خفیف، خستگی
-
نقرس: درد ناگهانی و شدید، قرمزی و گرمی مفصل، حملات متناوب
5. درمان:
-
آرتروز: کاهش وزن، ورزش، مسکن‌ها، تزریق استروئید
-
آرتریت روماتوئید: داروهای ضدروماتیسمی (DMARDs)، بیولوژیک‌ها
-
نقرس: داروهای کاهش‌دهنده اسید اوریک (آلوپورینول)، ضدالتهاب‌ها
علائم و نشانه‌های آرتروز در افراد میانسال و سالمند
آرتروز یکی از شایع‌ترین مشکلات مفصلی است که بسیاری از افراد میانسال و سالمند با آن دست و پنجه نرم میکنند. این بیماری تخریب‌کننده غضروف مفاصل، به‌تدریج باعث ساییدگی استخوان‌ها میشود و زندگی روزمره را تحت تأثیر قرار میدهد. شناخت علائم آرتروز در افراد میانسال و سالمند به تشخیص زودهنگام و مدیریت بهتر بیماری کمک میکند.
اولین و شایع‌ترین نشانه، درد مفاصل است که پس از فعالیت یا در پایان روز تشدید میشود. خشکی مفاصل، به‌ویژه پس از بیدار شدن از خواب، یکی دیگر از علائم شاخص آرتروز در افراد میانسال و سالمند محسوب میشود. تورم و التهاب مفاصل، کاهش انعطافپذیری و محدودیت حرکتی نیز از نشانه‌های بارز این بیماری هستند. گاهی حرکت مفاصل با صداهای تق‌تق همراه میشود که نشانه ساییدگی استخوان‌هاست. در مراحل پیشرفته، حتی ممکن است تغییر شکل مفاصل را مشاهده کنید.
آرتروز در افراد میانسال و سالمند معمولاً مفاصل تحملکننده وزن مانند زانوها و لگن را درگیر میکند، اما مفاصل دست و ستون فقرات نیز ممکن است آسیب ببینند. تشخیص به‌موقع این علائم و شروع درمان می‌تواند روند پیشرفت بیماری را کند کرده و کیفیت زندگی را بهبود بخشد. در ادامه به بررسی دقیق‌تر هر یک از این علائم خواهیم پرداخت.
1. درد مفاصل
درد مفاصل اصلی‌ترین نشانه آرتروز است. این درد معمولاً پس از فعالیت یا در پایان روز شدت میگیرد. افراد هنگام بالا رفتن از پله‌ها، پیادهروی طولانی یا بلند کردن اجسام درد واضحی احساس میکنند. درد ابتدا متناوب است اما با پیشرفت بیماری به درد دائمی تبدیل میشود. مفاصل زانو، لگن، ستون فقرات و انگشتان دست بیشترین نقاط درگیر هستند. گرم کردن مفصل یا استراحت موقتاً درد را کاهش میدهد. اگر درد بیش از دو هفته ادامه یابد، باید به پزشک مراجعه کنید.
2. خشکی و سفتی مفاصل
خشکی مفاصل بخصوص پس از بیدار شدن از خواب یا نشستن طولانی مدت رخ میدهد. این سفتی معمولاً 10 تا 30 دقیقه طول می‌کشد. افراد در خم و راست کردن مفاصل خود مشکل پیدا میکنند. حرکت دادن آرنج، زانو یا مچ دست سخت میشود. ورزشهای ملایم و نرمش‌های کششی به کاهش سفتی کمک میکنند. اگر سفتی مفصل بیش از یک ساعت باقی بماند، ممکن است نشانه آرتروز پیشرفته باشد.
3. تورم و التهاب
مفاصل مبتلا به آرتروز اغلب متورم و گرم میشوند. این التهاب به دلیل تحریک بافت‌های اطراف مفصل ایجاد میشود. تورم ممکن است با قرمزی پوست همراه باشد. لمس مفصل دردناک میشود. کمپرس سرد و داروهای ضدالتهاب میتوانند تورم را کاهش دهند. تورم مداوم نیاز به بررسی پزشکی دارد. گاهی مایع درون مفصل تجمع پیدا میکند که به آن افیوژن مفصلی می‌گویند.
4. کاهش دامنه حرکتی
مفاصل آسیب دیده انعطاف خود را از دست میدهند. افراد نمی‌توانند به راحتی قبل مفاصل خود را خم و راست کنند. مثلاً ممکن است نتوانند دست خود را کاملاً بالا ببرند یا زانو را صاف کنند. این محدودیت حرکتی به تدریج پیشرفت میکند. فیزیوتراپی و تمرینات کششی منظم میتوانند دامنه حرکتی را بهبود بخشند. عدم درمان به موقع باعث کاهش شدید تحرک میشود.
5. صدای تق تق مفاصل
حرکت مفاصل مبتلا به آرتروز اغلب با صدا همراه است. این صدا شبیه تق تق یا ساییده شدن استخوان‌هاست. این حالت به دلیل از بین رفتن غضروف و سایش استخوان‌ها ایجاد میشود. صدا ممکن است با درد همراه باشد یا نباشد. تق تق مفاصل نشانه پیشرفت آرتروز است. تقویت عضلات اطراف مفصل می‌تواند این مشکل را کاهش دهد.
6. تغییر شکل مفاصل
در مراحل پیشرفته، مفاصل تغییر شکل میدهند. انگشتان دست ممکن است کج شوند. زانوها به شکل پرانتزی درمی‌آیند. این تغییر شکل به دلیل تخریب استخوان و غضروف ایجاد میشود. گاهی استخوان‌های اضافی در لبه مفاصل تشکیل میشود. این وضعیت به درمان جراحی نیاز پیدا میکند. تشخیص زودرس می‌تواند از تغییر شکل مفاصل جلوگیری کند.
راههای تشخیص آرتروز در افراد میانسال و سالمند
آرتروز یکی از شایع‌ترین مشکلات مفصلی در سنین بالا است. این بیماری غضروفها را تخریب میکند و درد و محدودیت حرکتی ایجاد میکند. تشخیص به موقع آرتروز به کنترل بهتر بیماری کمک میکند. پزشکان از روشهای مختلفی برای تشخیص دقیق استفاده میکنند.
هر روش مزایا و کاربردهای خاص خود را دارد. برخی روشها مانند معاینه فیزیکی ساده و سریع هستند. برخی دیگر مانند ام‌آرآی جزئیات بیشتری نشان میدهند. ترکیب چند روش نتیجه دقیق‌تری ارائه میدهد.
در ادامه پنج روش اصلی تشخیص آرتروز را بررسی می‌کنیم. این روشها شامل معاینه بالینی، تصویربرداری، آزمایش خون و نمونه‌گیری از مایع مفصلی میشوند. انتخاب روش تشخیصی به شرایط بیمار و شدت علائم بستگی دارد. پزشک با توجه به وضعیت فرد، بهترین راه را انتخاب میکند.
تشخیص زودهنگام آرتروز کیفیت زندگی را بهبود میبخشد. با درمان مناسب می‌توان پیشرفت بیماری را کند کرد. آگاهی از روشهای تشخیصی به بیماران کمک میکند با آگاهی بیشتری روند درمان را دنبال کنند.
1. معاینه فیزیکی توسط پزشک
پزشک با بررسی مفاصل، علائم آرتروز را تشخیص میدهد. او ورم، قرمزی و محدودیت حرکتی را بررسی میکند. فشار دادن مفاصل کمک میکند تا نقاط دردناک شناسایی شوند. پزشک از بیمار می‌خواهد حرکات خاصی انجام دهد. این حرکات سفتی و درد مفصل را نشان میدهند. صداهای تق تق مفصل نیز نشانه ساییدگی است. پزشک سابقه پزشکی بیمار را بررسی میکند. سن، وزن و فعالیت‌های روزانه در تشخیص تأثیر دارند. معاینه فیزیکی روشی سریع و مؤثر است. این روش نیازی به ابزار پیچیده ندارد. پزشک می‌تواند بلافاصله ارزیابی اولیه انجام دهد. در صورت نیاز، روشهای تکمیلی تجویز میشود.
2. تصویربرداری با اشعه ایکس
اشعه ایکس تغییرات استخوانی را نشان میدهد. این روش کاهش فضای مفصلی را مشخص میکند. پزشک زائده‌های استخوانی (استئوفیت) را تشخیص میدهد. اشعه ایکس آسیب غضروف را غیرمستقیم نشان میدهد. این روش دردناک نیست و سریع انجام میشود. بیمار باید بی‌حرکت بماند تا تصویر واضح ثبت شود. گاهی چند زاویه مختلف عکسبرداری میشود. نتایج به پزشک کمک میکند شدت آرتروز را تعیین کند. اشعه ایکس برای رد سایر بیماری‌ها مانند شکستگی نیز استفاده میشود. این روش هزینه کمی دارد و در دسترس است. گاهی پزشک سی‌تی اسکن یا ام‌آرآی را توصیه میکند.
3.آزمایش خون برای تشخیص آرتروز
آزمایش خون به پزشک کمک میکند آرتروز را از سایر بیماری‌های مفصلی تشخیص دهد. این روش التهاب و نشانگرهای خاص در خون را بررسی میکند. پزشک سطح CRP (پروتئین واکنش‌گر C) و ESR (سرعت رسوب گلبول‌های قرمز) را اندازه میگیرد. بالا بودن این مقادیر نشان‌دهنده التهاب در بدن است.
آزمایش خون فاکتور روماتوئید (RF) و آنتی‌بادی ضد CCP را نیز بررسی میکند. این موارد به تشخیص آرتریت روماتوئید کمک میکنند. اگر نتیجه منفی باشد، احتمال آرتروز افزایش مییابد. پزشک ممکن است اسید اوریک خون را هم چک کند. سطح بالای اسید اوریک نشانه نقرس است که علائمی شبیه آرتروز دارد.
این آزمایش نیازی به ناشتا بودن ندارد و سریع انجام میشود. یک نمونه خون از ورید بازو گرفته میشود. جواب آزمایش معمولاً طی ۱ تا ۳ روز آماده میشود. آزمایش خون به تنهایی آرتروز را تأیید نمیکند. پزشک آن را همراه با معاینه فیزیکی و تصویربرداری تحلیل میکند.
در برخی موارد، آزمایش خون عوارض داروهای مصرفی را نیز بررسی میکند. مثلاً کورتیکواستروئیدها یا مسکن‌ها ممکن است بر کبد یا کلیه تأثیر بگذارند. اگر التهاب شدید باشد، پزشک درمان هدفمندتری تجویز میکند. آزمایش خون یک ابزار کمکی مهم در تشخیص دقیق‌تر آرتروز است
4. ام‌آرآی (MRI) برای تشخیص آرتروز
ام‌آرآی دقیق‌ترین روش تصویربرداری برای بررسی آرتروز است. این روش جزئیات غضروف، استخوان، رباط‌ها و مایع مفصلی را نشان میدهد. برخلاف اشعه ایکس، ام‌آرآی آسیب‌های اولیه به غضروف را هم تشخیص میدهد. پزشک با این تصاویر شدت آرتروز را دقیق‌تر ارزیابی میکند.
برای انجام ام‌آرآی، بیمار روی تخت دستگاه دراز می‌کشد. دستگاه مانند یک تونل است و بیمار باید ۲۰ تا ۴۰ دقیقه بی‌حرکت بماند. دستگاه صدای بلندی تولید میکند، اما دردناک نیست. اگر بیمار اضطراب دارد، می‌تواند از گوشی استفاده کند. در برخی موارد، پزشک تزریق ماده حاجب تجویز میکند تا تصاویر واضح‌تر شوند.
نتایج ام‌آرآی به پزشک کمک میکند بهترین درمان را انتخاب کند. این روش برای برنامه‌ریزی جراحی تعویض مفصل نیز بسیار مفید است. هزینه ام‌آرآی بالاست و در همه مراکز درمانی موجود نیست. پزشک معمولاً در موارد پیچیده یا زمانی که روشهای دیگر جواب نمی‌دهند، آن را توصیه میکند.
ام‌آرآی هیچ اشعه مضری ندارد و برای بیماران میانسال و سالمند کاملاً ایمن است. تنها محدودیت آن، وجود فلزات در بدن مانند پیس میکر یا ایمپلنت‌های فلزی است. در این موارد پزشک روشهای جایگزین را پیشنهاد میدهد. ام‌آرآی یکی از قوی‌ترین ابزارها برای تشخیص دقیق و زودهنگام آرتروز است.
5. آسپیراسیون مفصل (آرتروسنتز) برای تشخیص آرتروز
پزشک با این روش مایع مفصلی را خارج و تحلیل میکند. یک سوزن نازک مستقیماً وارد مفصل میشود. این کار هم برای تشخیص و هم برای کاهش درد و تورم مفید است. بیمار ممکن است کمی احساس ناراحتی کند، اما فرآیند سریع تمام میشود.
پزشک ابتدا پوست را ضدعفونی میکند. ممکن است از بی‌حسی موضعی استفاده شود. سپس سوزن را وارد فضای مفصلی میکند. مایع خارج شده به آزمایشگاه فرستاده میشود. آزمایشگاه وجود کریستال‌های اسیداوریک، گلبول‌های سفید یا باکتری را بررسی میکند.
این روش به تفکیک آرتروز از نقرس یا عفونت کمک میکند. اگر مایع مفصلی کریستال داشته باشد، احتمال نقرس بالاست. تعداد زیاد گلبول سفید نشانه عفونت یا التهاب شدید است. در آرتروز معمولاً مایع مفصلی شفاف و زرد رنگ است.
پزشک گاهی همزمان داروی ضدالتهاب به مفصل تزریق میکند. این کار درد را سریع تسکین میدهد. کل فرآیند کمتر از ۱۰ دقیقه طول می‌کشد. بعد از آن بیمار می‌تواند به فعالیت‌های عادی برگردد.
عوارض این روش نادر است اما ممکن است شامل کبودی یا عفونت باشد. پزشک دستورات لازم برای مراقبت بعد از عمل را توضیح میدهد. آرتروسنتز یک روش دقیق و کاربردی برای تشخیص مشکلات مفصلی است.
راههای درمان آرتروز در افراد میانسال و سالمند
آرتروز یکی از شایع‌ترین مشکلات مفصلی در سنین بالا محسوب میشود. این بیماری پیشرونده غضروفها را فرسوده میکند و درد و خشکی مفاصل ایجاد می‌نماید. افراد میانسال و سالمند بیشتر از دیگران با این چالش دست و پنجه نرم میکنند.
خبر خوب این است که روشهای متعددی برای کنترل آرتروز وجود دارد. درمان‌های دارویی مثل مسکن‌ها و ضدالتهاب‌ها اولین گزینه هستند. فیزیوتراپی و ورزشهای مناسب، انعطافپذیری مفاصل را بهبود میبخشند. کاهش وزن حتی چند کیلوگرم هم فشار روی زانوها و مفاصل را کم میکند.
تزریقهای داخل مفصلی و استفاده از وسایل کمکی مثل زانوبند نیز کمک‌کننده‌اند. روشهای مکمل مانند طب سوزنی و ماساژ درد را تسکین میدهند. در موارد پیشرفته، جراحی‌های ترمیمی یا تعویض مفصل انجام میشود.
کلید موفقیت، شروع به موقع درمان و ترکیب روشهای مختلف است. با مدیریت صحیح می‌توان درد را کاهش داد و کیفیت زندگی را حفظ کرد. این مقاله به بررسی موثرترین راهکارهای مقابله با آرتروز می‌پردازد.
1. داروهای مسکن و ضدالتهاب
آرتروز باعث درد و التهاب مفاصل میشود. داروهای مسکن و ضدالتهاب به کاهش این علائم کمک میکنند. استامینوفن یک مسکن رایج است که درد را تسکین میدهد اما التهاب را کم نمیکند. داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن هم درد را کم میکنند و هم تورم را کاهش میدهند.
بعضی از این داروها عوارض جانبی دارند. مصرف طولانیمدت NSAIDs ممکن است باعث مشکلات معده یا فشار روی کلیهها شود. پزشکان گاهی داروهای قویتر مانند کورتیکواستروئیدها را تجویز میکنند. این داروها التهاب را سریعتر کاهش میدهند اما استفاده مداوم از آنها عوارض جدی دارد.
همیشه قبل از مصرف داروها با پزشک مشورت کنید. پزشک دوز مناسب و مدت مصرف را تعیین میکند. برخی افراد با ترکیب داروها و روشهای دیگر مانند فیزیوتراپی نتیجه بهتری میگیرند. داروها فقط علائم را کنترل میکنند و آرتروز را کاملا درمان نمیکنند.
2. فیزیوتراپی
فیزیوتراپی یکی از موثرترین روشها برای مدیریت آرتروز است. فیزیوتراپیستها تمرینات خاصی طراحی میکنند تا مفاصل را تقویت کنند. این تمرینات دامنه حرکتی را بهبود میبخشند و سفتی مفاصل را کاهش میدهند.
تمرینات قدرتی عضلات اطراف مفاصل را قویتر میکنند. این کار فشار روی مفاصل را کم میکند. تمرینات کششی انعطافپذیری را افزایش میدهند و از خشکی مفاصل جلوگیری میکنند. فیزیوتراپیستها گاهی از روشهایی مانند اولتراسوند یا تحریک الکتریکی نیز استفاده میکنند.
فیزیوتراپی نیاز به تداوم دارد. بیماران باید تمرینات را مرتب انجام دهند تا نتیجه بگیرند. برخی افراد بعد از چند هفته بهبود قابل توجهی احساس میکنند. فیزیوتراپی نه تنها درد را کاهش میدهد، بلکه از پیشرفت آرتروز هم جلوگیری میکند.
3. کاهش وزن
وزن اضافه فشار زیادی روی مفاصل تحملکننده وزن مانند زانوها و لگن وارد میکند. کاهش وزن حتی به مقدار کم هم تاثیر بزرگی روی کاهش درد آرتروز دارد. هر یک کیلوگرم وزن کمتر، فشار روی زانوها را تا چهار برابر کم میکند.
رژیم غذایی سالم و ورزش منظم بهترین راه برای کاهش وزن هستند. غذاهای سرشار از فیبر، پروتئین و امگا-۳ به کنترل التهاب کمک میکنند. پیادهروی، شنا و دوچرخهسواری ورزشهای مناسبی برای شروع هستند. این فعالیتها کالری میسوزانند بدون اینکه به مفاصل آسیب بزنند.
کاهش وزن نه تنها درد آرتروز را کم میکند، بلکه سلامت کلی بدن را بهبود میبخشد. فشار خون و قند خون بهتر کنترل میشوند. انرژی بدن افزایش مییابد. حتی کاهش ۵ تا ۱۰ درصد وزن هم تفاوت بزرگی ایجاد میکند.
4. ورزشهای کمفشار (شنا، پیادهروی، یوگا)
ورزشهای کمفشار بهترین گزینه برای افراد مبتلا به آرتروز هستند. این فعالیتها مفاصل را بدون فشار زیاد تقویت میکنند. شنا و آبدرمانی از بهترین انتخابها محسوب میشوند. آب وزن بدن را تحمل میکند و فشار روی زانوها و لگن را کاهش میدهد. حرکات در آب عضلات را قویتر کرده و انعطافپذیری را افزایش میدهند.
پیادهروی روزانه نیز تاثیر چشمگیری دارد. این ورزش ساده جریان خون را بهبود میبخشد و غضروفها را تغذیه میکند. کفش مناسب انتخاب کنید تا ضربههای وارده به مفاصل کمتر شود. ابتدا با زمانهای کوتاه شروع کنید و به تدریج مدت و سرعت را افزایش دهید.
یوگا ترکیبی عالی از کشش و تقویت عضلات است. حرکات کنترلشده یوگا دامنه حرکتی مفاصل را گسترش میدهند. تمرینات تنفسی یوگا استرس را کاهش میدهند که خود عامل تشدیدکننده دردهای آرتروز است. مربیان یوگا میتوانند حرکات اصلاحی برای شرایط خاص شما پیشنهاد دهند.
5. استفاده از وسایل کمکی (عصا، زانوبند)
وسایل کمکی فشار روی مفاصل آسیب دیده را کم میکنند. عصاها و واکرها بخشی از وزن بدن را تحمل میکنند. هنگام راه رفتن با عصا، آن را در دست مخالف پای دردناک بگیرید. این کار توزیع وزن را متعادلتر میکند.
زانوبندها مفاصل را ثابت نگه میدارند. آنها از حرکات اضافی که باعث درد میشوند جلوگیری میکنند. زانوبندهای مخصوص آرتروز گاهی دارای ژل یا گرمکننده هستند. این ویژگیها درد را در حین حرکت کاهش میدهند.
کفیهای طبی کفش نیز کمک بزرگی محسوب میشوند. آنها ضربات وارده به مفاصل را جذب میکنند. کفیهای مناسب قوس کف پا را حمایت کرده و فشار روی زانوها را کم میکنند.
6. تزریق کورتیکواستروئیدها
تزریق کورتیکواستروئیدها التهاب مفصل را به سرعت کاهش میدهد. این روش زمانی استفاده میشود که درد شدید باشد و سایر درمانها جواب ندهند. دارو مستقیما به داخل مفصل تزریق میشود و اثر ضدالتهابی قوی دارد.
نتایج تزریق معمولا پس از چند روز ظاهر میشوند. کاهش درد ممکن است چند هفته تا چند ماه ادامه یابد. این روش را نباید بیش از 3-4 بار در سال تکرار کرد. تزریقهای مکرر ممکن است به غضروف آسیب بزند.
پزشکان قبل از تزریق مفصل را بیحس میکنند. این کار ناراحتی حین تزریق را کم میکند. برخی بیماران پس از تزریق احساس گرمی یا سوزش موقتی دارند. این روش برای همه مناسب نیست و پزشک با معاینه تصمیم میگیرد.
7. تزریق ژل (اسید هیالورونیک)
تزریق اسید هیالورونیک به مفاصل زانو به عنوان “روان کننده مفصل” عمل میکند. این ماده شبیه به مایع طبیعی موجود در مفاصل است. با افزایش سن، بدن اسید هیالورونیک کمتری تولید میکند. تزریق این ماده به کاهش اصطکاک در مفصل کمک میکند.
این درمان معمولاً شامل 3-5 تزریق در هفته‌های متوالی است. بسیاری از بیماران پس از کامل شدن دوره درمان، کاهش درد را تجربه میکنند. اثرات آن معمولاً 6 ماه تا یک سال باقی می‌ماند. این روش برای آرتروز خفیف تا متوسط بهترین نتیجه را دارد.
تزریق اسید هیالورونیک عوارض جانبی کمی دارد. برخی بیماران ممکن است تورم یا درد موقتی در محل تزریق را تجربه کنند. این روش نسبت به تزریق کورتیکواستروئیدها اثر کندتری دارد اما نتایج طولانی‌مدت‌تری ارائه میدهد. پزشک می‌تواند تعیین کند که آیا این درمان برای شما مناسب است یا خیر.
8. طب سوزنی
طب سوزنی روشی باستانی برای تسکین دردهای مفصلی است. سوزن‌های نازک در نقاط خاصی از بدن قرار داده میشوند. این کار باعث ترشح اندورفین‌ها، مسکن‌های طبیعی بدن میشود. بسیاری از بیماران کاهش قابل توجه درد را پس از چند جلسه گزارش میدهند.
جلسات درمانی معمولاً هفته‌ای یک یا دو بار انجام میشود. اکثر افراد پس از 6-8 جلسه بهبودی را احساس میکنند. طب سوزنی عوارض جانبی کمی دارد و می‌تواند همراه با سایر درمانها استفاده شود. این روش به ویژه برای کسانی که نمی‌خواهند دارو مصرف کنند مناسب است.
مطالعات نشان میدهند طب سوزنی می‌تواند سفتی مفاصل را کاهش دهد. این درمان همچنین کیفیت خواب را بهبود بخشیده و استرس را کم میکند. همیشه برای انجام طب سوزنی به یک متخصص مجرب مراجعه کنید. این روش مکمل خوبی برای برنامه درمانی آرتروز محسوب میشود.
9. گرما و سرمادرمانی برای بهبود آرتروز
درمان به کمک گرما و سرما هر کدام اثرات متفاوتی بر دردهای آرتروز دارند. به عنوان مثال، گرما جریان خون را افزایش داده و عضلات سفت را شل میکند. از گرمای مرطوب مانند حوله گرم یا پدهای حرارتی استفاده کنید. این روش به ویژه صبح‌ها هنگام خشکی مفاصل مفید است.
سرما درمانی التهاب و تورم را کاهش میدهد. کیسه یخ پیچیده در حوله را 15-20 دقیقه روی مفصل دردناک قرار دهید. این کار پس از فعالیت‌های فیزیکی که باعث تشدید درد میشوند بسیار مؤثر است. هرگز یخ را مستقیم روی پوست نگذارید.
می‌توانید گرما و سرما را به تناوب استفاده کنید. بسیاری از بیماران ترکیب این دو روش را بسیار مفید می‌دانند. گرما قبل از فعالیت به گرم کردن مفاصل کمک میکند. سرما پس از فعالیت از التهاب جلوگیری میکند. این روشهای ساده و کم هزینه میتوانند تفاوت بزرگی در مدیریت روزانه آرتروز ایجاد کنند.
10. مصرف مکمل‌ها (گلوکزامین، کندرویتین)
گلوکزامین و کندرویتین محبوب‌ترین مکمل‌ها برای آرتروز هستند. این مواد به طور طبیعی در غضروف مفاصل وجود دارند. مکمل‌ها به بازسازی غضروف آسیب‌دیده کمک میکنند. بسیاری از بیماران پس از مصرف منظم کاهش درد را گزارش میدهند.
گلوکزامین سولفات بیشترین تاثیر را نشان داده است. دوز معمول آن 1500 میلی‌گرم در روز است. کندرویتین معمولاً با دوز 800-1200 میلی‌گرم مصرف میشود. بهتر است این مکمل‌ها را همراه غذا بخورید تا جذب بهتری داشته باشند.
نتایج تحقیقات درباره این مکمل‌ها متفاوت است. برخی بیماران بهبود قابل توجهی تجربه میکنند. دیگران ممکن است هیچ تغییری احساس نکنند. معمولاً 2-3 ماه زمان نیاز است تا اثرات آن ظاهر شود. قبل از مصرف با پزشک خود مشورت کنید.
11. رژیم غذایی ضدالتهاب
غذاهای ضدالتهاب میتوانند درد آرتروز را کاهش دهند. ماهی‌های چرب مانند سالمون منبع عالی امگا-3 هستند. روغن زیتون، آجیل و دانه‌ها نیز خاصیت ضدالتهابی دارند. میوه‌ها و سبزیجات رنگارنگ آنتی‌اکسیدان‌های قوی ارائه میدهند.
از غذاهای فرآوری شده و شیرین پرهیز کنید. این مواد التهاب را در بدن افزایش میدهند. ادویه‌هایی مانند زردچوبه و زنجبیل اثرات ضدالتهابی قوی دارند. چای سبز نیز گزینه‌ای عالی برای کاهش التهاب مفاصل است.
تغییرات کوچک در رژیم غذایی می‌تواند تفاوت بزرگی ایجاد کند. حداقل دو بار در هفته ماهی مصرف کنید. روزانه 7-9 وعده میوه و سبزی بخورید. آب کافی بنوشید تا مفاصل شما روان بمانند.
12. عمل جراحی (تعویض مفصل، آرتروسکوپی)
وقتی روشهای دیگر جواب ندهند، جراحی آخرین راه‌حل است. آرتروسکوپی برای ترمیم آسیب‌های جزئی مفصل استفاده میشود. این روش کم‌تهاجمی فقط نیاز به برش‌های کوچک دارد. بهبودی پس از آرتروسکوپی معمولاً سریع است.
تعویض کامل مفصل برای موارد شدید آرتروز کاربرد دارد. این عمل بیشتر روی زانو و لگن انجام میشود. مفصل آسیب‌دیده با پروتز مصنوعی جایگزین میشود. امروزه این جراحی‌ها بسیار پیشرفته و ایمن شده‌اند.
بعد از جراحی فیزیوتراپی ضروری است. تمرینات به بازیابی حرکت و قدرت کمک میکنند. بهبودی کامل ممکن است چند ماه طول بکشد. نتایج معمولاً بسیار رضایت‌بخش بوده و درد را به طور چشمگیری کاهش میدهند.
13. تحریک الکتریکی عصب (TENS)
دستگاه TENS با ارسال پالس‌های الکتریکی ملایم کار میکند. این پالس‌ها سیگنال‌های درد را به مغز مسدود میکنند. بیماران میتوانند شدت جریان را خودشان تنظیم کنند. بسیاری افراد بلافاصله پس از استفاده، کاهش درد را احساس میکنند.
استفاده از TENS کاملاً بی‌خطر است. پزشکان اغلب آن را همراه با سایر درمانها توصیه میکنند. جلسات درمانی معمولاً 15-30 دقیقه طول می‌کشند. برخی بیماران دستگاه را برای استفاده خانگی تهیه میکنند.
این روش عوارض جانبی خاصی ندارد. ممکن است پوست در محل اتصال الکترودها کمی قرمز شود. TENS برای افرادی که پیس میکر دارند مناسب نیست. قبل از خرید دستگاه حتماً با پزشک مشورت کنید.
14. ماساژدرمانی
ماساژ حرفه ای عضلات اطراف مفاصل را شل میکند. این کار جریان خون را افزایش داده و سفتی را کاهش میدهد. ماساژورهای آموزش‌دیده از تکنیک‌های خاصی برای آرتروز استفاده میکنند. بسیاری از بیماران پس از جلسه اول احساس بهتری دارند.
انواع مختلف ماساژ برای آرتروز مفیدند. ماساژ سوئدی ملایم‌ترین نوع است. ماساژ بافت عمیق برای مناطق خاصی کاربرد دارد. بهتر است هفته‌ای یک بار ماساژ بگیرید.
ماساژ علاوه بر کاهش درد، استرس را هم کم میکند. این روش کاملاً طبیعی و بدون نیاز به دارو است. حتماً به ماساژوری مراجعه کنید که تجربه کار با بیماران آرتروز را دارد.
15. آبدرمانی (هیدروتراپی)
استخر آب گرم بهترین مکان برای ورزش با آرتروز است. آب 90% وزن بدن را تحمل میکند. این ویژگی فشار روی مفاصل را به حداقل می‌رساند. بسیاری از بیماران در آب میتوانند حرکاتی را انجام دهند که در خشکی غیرممکن است.
تمرینات آبدرمانی توسط فیزیوتراپیستها طراحی میشوند. دمای گرم آب به کاهش درد و شل شدن عضلات کمک میکند. جلسات معمولاً 30-45 دقیقه و 2-3 بار در هفته برگزار میشوند.
هیدروتراپی برای تمام سنین مناسب است. این روش علاوه بر مفاصل، سلامت قلبی-عروقی را هم بهبود میبخشد. بسیاری از استخرهای عمومی کلاس‌های ویژه آرتروز دارند. آبدرمانی یکی از لذت‌بخش‌ترین روشهای درمان آرتروز محسوب میشود.
جمع بندی آرتروز در افراد میانسال و سالمند
آرتروز بیماری شایع مفصلی در سنین بالا است که غضروفها را تخریب میکند. این بیماری درد، تورم و محدودیت حرکتی ایجاد میکند. درمان قطعی برای آرتروز وجود ندارد، اما روشهای متعددی به کنترل علائم کمک میکنند.
داروهای مسکن و ضدالتهاب اولین خط درمان هستند. فیزیوتراپی و ورزشهای کمفشار مفاصل را تقویت میکنند. کاهش وزن حتی به مقدار کم فشار روی زانوها و لگن را کم میکند. وسایل کمکی مثل عصا و زانوبند از مفاصل حین حرکت محافظت میکنند.
تزریق کورتیکواستروئیدها و اسید هیالورونیک التهاب را کاهش میدهند. طب سوزنی و ماساژ درد را به روشهای طبیعی تسکین میبخشند. گرما و سرما درمانی روشهای ساده و در دسترس هستند. مکمل‌ها و رژیم غذایی ضدالتهاب به بازسازی غضروف کمک میکنند.
در موارد پیشرفته، جراحی‌هایی مثل تعویض مفصل انجام میشود. روشهای جدید مانند تحریک الکتریکی و آبدرمانی نیز موثرند. ترکیب چند روش معمولاً بهترین نتیجه را میدهد.
پزشک بر اساس شرایط فرد، برنامه درمانی مناسب را توصیه میکند. شروع زودهنگام درمان از پیشرفت بیماری جلوگیری میکند. با مدیریت صحیح می‌توان با وجود آرتروز زندگی فعال و باکیفیتی داشت.
مقاله‌های مفید درباره آرتروز در افراد میانسال و سالمند
درمان‌های مکمل و جایگزین برای آرتروز در افراد میانسال و سالمند
علائم و درمان آرتروز در افراد میانسال و سالمند
تغذیه ی مناسب برای افراد میانسال و سالمند درگیر آرتروز
