پیرچشمی در افراد میانسال و سالمند یک تغییر طبیعی و اجتناب ناپذیر در سیستم بینایی محسوب می شود. این عارضه معمولاً از دهه چهارم زندگی آغاز می گردد. عدسی چشم به تدریج انعطاف پذیری خود را از دست می دهد. این فرآیند باعث کاهش توانایی تمرکز بر روی اشیاء نزدیک می شود.

علائم پیرچشمی در افراد میانسال و سالمند به صورت تدریجی ظاهر می شوند. افراد مبتلا متوجه می شوند که برای خواندن متون باید آنها را از خود دور کنند. همچنین ممکن است در انجام کارهای ظریف مانند نخ کردن سوزن با مشکل مواجه شوند. خستگی چشم و سردرد پس از فعالیت های چشمی نیز از نشانه های شایع هستند.

تشخیص پیرچشمی در افراد میانسال و سالمند بسیار ساده است. یک معاینه معمولی توسط چشم پزشک یا اپتومتریست این بیماری را شناسایی می کند. درمان معمولاً شامل تجویز عینک های مطالعه یا لنزهای تماسی چندکانونی است. برخی از افراد نیز از عمل های جراحی اصلاحی استفاده می کنند.

مدیریت پیرچشمی در افراد میانسال و سالمند اهمیت ویژه ای دارد. استفاده از نور کافی هنگام مطالعه و استراحت منظم چشمی کمک کننده است. معاینات منظم چشم پزشکی نیز ضروری می باشد. این اقدامات ساده کیفیت زندگی را به طور قابل توجهی بهبود می بخشند.

علائم و نشانه‌های پیرچشمی در افراد میانسال و سالمند

۱. معاینه جامع چشم توسط متخصص

این معاینه اولین و اساسی‌ترین قدم برای تشخیص پیرچشمی است. یک متخصص چشم‌پزشک یا اپتومتریست این معاینه را انجام می‌دهد. او تنها به دنبال تشخیص پیرچشمی نیست. هدف او ارزیابی کامل سلامت چشم است. پزشک در ابتدا یک تاریخچه پزشکی کامل از شما می‌گیرد. او درباره علائم شما، سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی و داروهای مصرفی سؤال می‌پرسد. سپس یک سری آزمایشات اولیه را انجام می‌دهد. این آزمایشات ممکن است شامل تست میدان دید، تست فشار چشم و بررسی سلامت بخش‌های قدامی چشم باشد. این معاینه جامع بسیار حیاتی است. زیرا پیرچشمی می‌تواند با سایر مشکلات چشمی مرتبط با سن مانند آب مروارید یا گلوکوم همزمان اتفاق بیفتد. پزشک با این نگاه کلی می‌تواند بهترین و ایمن‌ترین راهکار درمانی را برای شما تجویز کند. این معاینه تضمین می‌کند که تمام جنبه‌های بینایی و سلامت چشمان شما مورد توجه قرار می‌گیرد.

۲. تست حدت بینایی

این تست معروف‌ترین بخش معاینه چشم است. شما در فاصله مشخصی (معمولاً ۶ متری) از یک نمودار حروف می‌ایستید یا می‌نشینید. این نمودار اسنلن نام دارد. چارت شامل ردیف‌هایی از حروف است که به تدریج کوچک‌تر می‌شوند. پزشک از شما می‌خواهد که حروف را با یک چشم در حالی که چشم دیگر را پوشانده‌اید، بخوانید. شما باید کوچک‌ترین ردیفی را که می‌توانید به وضوح ببینید، شناسایی کنید. این تست حدت بینایی شما را برای دید دور اندازه‌گیری می‌کند. نتیجه این تست به صورت یک کسر ثبت می‌شود. برای مثال ۱۰/۱۰ دید طبیعی محسوب می‌شود. این تست یک معیار کمی و اولیه از وضوح بینایی شما ارائه می‌دهد. اما این تست به تنهایی برای تشخیص پیرچشمی کافی نیست. زیرا تنها دید دور را ارزیابی می‌کند. تشخیص پیرچشمی نیازمند ارزیابی دید نزدیک است که در تست‌های بعدی انجام می‌شود.

۳. تست رفرکشن

این تست دقیقاً میزان خطای انکساری چشم شما را مشخص می‌کند. پزشک از شما می‌خواهد که در پشت یک دستگاه به نام فوروپتر بنشینید. این دستگاه شامل تعداد زیادی عدسی با قدرت‌های مختلف است. پزشک عدسی‌های مختلفی را مقابل چشمان شما قرار می‌دهد. او از شما می‌پرسد: «کدام یک واضح‌تر است؟ گزینه یک یا گزینه دو؟» این سؤال را بارها و بارها با ترکیبات مختلف عدسی تکرار می‌کند. شما باید در هر مرحله پاسخ دهید که کدام عدسی دید بهتری برای شما ایجاد می‌کند. این فرآیند به پزشک کمک می‌کند تا دقیق‌ترین نسخه را برای عینک یا لنز شما تعیین کند. این تست هم برای دید دور و هم برای دید نزدیک انجام می‌شود. برای تشخیص پیرچشمی، پاسخ شما به عدسی‌های مربوط به دید نزدیک (مثلاً برای خواندن) بسیار مهم است. این تست یک روش ذهنی است و به پاسخ‌های دقیق شما وابسته است.

۴. رتینوسکوپی (Retinoscopy)

این آزمایش یک روش عینی برای اندازه‌گیری خطای انکساری شما است. پزشک به پاسخ‌های شما نیازی ندارد. این روش به ویژه برای کودکان یا افرادی که قادر به برقراری ارتباط نیستند مفید است. شما در یک اتاق تاریک می‌نشینید. پزشک یک نوار نور به مردمک چشم شما می‌تاباند. سپس، از پشت دستگاهی به نام رتینوسکوپ، به انعکاس آن نور در چشم شما نگاه می‌کند. هنگام تاباندن نور، لنزهای مختلفی را جلوی چشم شما قرار می‌دهد. پزشک الگوی حرکت نور و سایه را روی شبکیه شما مشاهده و تجزیه و تحلیل می‌کند. با تغییر لنزها، او می‌تواند نمره چشم شما را به طور دقیق تخمین بزند. این روش به پزشک یک نقطه شروع دقیق برای آزمایش انکسار می‌دهد. رتینوسکوپی بسیار دقیق است. همچنین دقت پاسخ‌های آزمایش انکسار شما را تأیید می‌کند.

۵. اتورفرکتومتر (Autorefractor)

این دستگاه یک روش سریع و خودکار برای اندازه‌گیری خطای انکساری چشم است. شما چانه خود را روی تکیه‌گاه دستگاه قرار می‌دهید. سپس به درون دستگاه نگاه می‌کنید. معمولاً داخل دستگاه یک تصویر مانند یک بالن هوایی یا یک منظره دور نشان داده می‌شود. شما باید روی آن تصویر تمرکز کنید. دستگاه یک پرتو نور بی‌ضرر را به سمت شبکیه چشم شما می‌فرستد. سپس نور منعکس شده از شبکیه شما را اندازه‌گیری و تحلیل می‌کند. دستگاه به طور خودکار میزان نزدیک‌بینی، دوربینی و آستیگماتیسم را محاسبه می‌کند. نتیجه این تست در کمتر از چند ثانیه به دست می‌آید. این نتیجه به صورت یک نسخه اولیه چاپ می‌شود. پزشک از این نتیجه به عنوان یک راهنما و نقطه شروع برای تست رفرکشن دقیق‌تر استفاده می‌کند. دقت این دستگاه بسیار بالا است و روند معاینه را تسریع می‌بخشد.

۶. ارزیابی سلامت عمومی چشم

این ارزیابی مکمل تمام تست‌های فوق است. هدف آن تشخیص پیرچشمی نیست. بلکه اطمینان از این است که کاهش بینایی شما تنها به دلیل پیرچشمی است و نه یک بیماری جدی دیگر. پزشک با استفاده از یک میکروسکوپ تخصصی به نام slit lamp جلوی چشم شما را معاینه می‌کند. او سلامت قرنیه، عنبیه، عدسی و سایر ساختارهای قدامی چشم را بررسی می‌کند. او همچنین با استفاده از قطره‌های چشمی مردمک شما را گشاد می‌کند. این کار به او امکان می‌دهد تا پشت چشم (شبکیه و عصب بینایی) را به وضوح ببیند. او به دنبال نشانه‌هایی از بیماری‌هایی مانند آب مروارید، گلوکوم، دژنراسیون ماکولا یا مشکلات شبکیه می‌گردد. این معاینه کامل تضمین می‌کند که برنامه درمانی تجویز شده برای پیرچشمی شما ایمن و مناسب است. این مرحله برای افراد میانسال و سالمند از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است.

پیرچشمی یک بخش طبیعی از فرآیند پیری است. هیچ درمان قطعی برای متوقف کردن آن وجود ندارد. اما چندین راهکار مؤثر برای جبران آن در دسترس است. این راهکارها به افراد کمک می‌کنند تا دید نزدیک خود را بازیابی کنند.

ساده‌ترین و رایج‌ترین روش، استفاده از عینک‌های مطالعه است. افراد می‌توانند این عینک‌ها را فقط هنگام انجام کارهای نزدیک استفاده کنند. گزینه دیگر عینک‌های دوکانونه یا چندکانونه است. این عینک‌ها هر دو فاصله دور و نزدیک را پوشش می‌دهند.

لنزهای تماسی نیز یک جایگزین محبوب هستند. برخی از این لنزها به روش مونوویژن کار می‌کنند. روش‌های جراحی مانند لیزر نیز وجود دارند. این روش‌ها می‌توانند وابستگی به عینک را کاهش دهند.

انتخاب بهترین روش به عوامل مختلفی بستگی دارد. سبک زندگی، شغل و سلامت عمومی چشم در این تصمیم‌گیری نقش دارند. مشورت با یک چشم‌پزشک متخصص ضروری است. او می‌تواند مناسب‌ترین گزینه درمانی را توصیه کند.

۱. عینک‌های مطالعه

این عینک‌ها ساده‌ترین و رایج‌ترین راه حل برای پیرچشمی هستند. افراد معمولاً از این عینک‌ها فقط هنگام انجام کارهای نزدیک استفاده می‌کنند. آنها را برای خواندن کتاب، دوختن، کار با تلفن همراه یا نگاه کردن به منوی رستوران به چشم می‌زنند. این عینک‌ها دارای عدسی‌هایی با قدرت مثبت هستند. این قدرت به عنوان “ADD” یا اضافه شده شناخته می‌شود. این عدسی‌ها به چشم کمک می‌کنند تا پرتوهای نور را به درستی روی شبکیه متمرکز کند. نقطه قوت این روش سادگی و مقرون‌به‌صرفه بودن آن است. شما می‌توانید بدون نسخه نیز آنها را از داروخانه خریداری کنید. اما برای دریافت قدرت دقیق‌تر و مناسب‌تر با شرایط چشمتان، مراجعه به اپتومتریست بهترین راه است. این عینک‌ها برای افرادی که فقط در دید نزدیک مشکل دارند و از قبل عینک نمی‌زنند، ایده‌آل هستند. بزرگترین عیب آنها نیاز به گذاشتن و برداشتن مداوم است.

۲. عینک‌های دوکانونه

این عینک‌ها دو قدرت نوری مختلف را در یک عدسی ترکیب می‌کنند. بخش بزرگتر و بالایی عدسی برای دید دور طراحی شده است. یک بخش کوچک‌تر و قابل مشاهده در پایین عدسی نیز برای دید نزدیک تعبیه شده است. بین این دو بخش معمولاً یک خط افقی واضح وجود دارد. وقتی فرد می‌خواهد دور را ببیند، از طریق بخش بالایی نگاه می‌کند. وقتی نیاز به خواندن دارد، چشم‌های خود را کمی پایین می‌آورد تا از بخش مخصوص مطالعه استفاده کند. این عینک‌ها برای افرادی که همزمان به اصلاح دید دور و نزدیک نیاز دارند، بسیار مناسب هستند. آنها دیگر نیازی به تعویض مداوم بین دو عینک مختلف ندارند. اما عادت کردن کردن به آنها ممکن است کمی زمان ببرد. برخی افراد در ابتدا با خط جداکننده بین دو بخش مشکل دارند. همچنین ممکن است هنگام راه رفتن از پله ها یا رانندگی، ایجاد اختلال کند.

۳. عینک‌های چندکانونه

این عدسی‌ها پیشرفته‌تر از عینک‌های دوکانونه هستند. آنها یک تغییر تدریجی و بدون مرز بین قدرت‌های مختلف ایجاد می‌کنند. این عدسی‌ها سه ناحیه اصلی دارند: بالایی برای دید دور، پایینی برای دید نزدیک و یک کانال میانی برای فواصل متوسط. برخلاف عینک‌های دوکانونه، هیچ خط مرئی بین این نواحی وجود ندارد. ظاهر عدسی کاملاً یکدست و طبیعی است. فرد برای پیدا کردن ناحیه فوکوس صحیح، باید یاد بگیرد که سر خود را به سمت بالا و پایین حرکت دهد، نه چشمانش را.عادت کردن به این عدسی‌ها ممکن است چند روز تا چند هفته طول بکشد. برخی افراد در ابتدا احساس سرگیجه یا اعوجاج در دید محیطی خود می‌کنند. اما پس از عادت کردن، این عینک‌ها راحت‌ترین و طبیعی‌ترین نوع دید را برای تمام فواصل فراهم می‌کنند.

۴. لنزهای تماسی چندکانونه

این لنزها به روشی مشابه لنزهای چند کانونی کار می‌کنند. اما این کار را مستقیماً روی قرنیه چشم انجام می‌دهند. طراحی این لنزها بسیار پیچیده است. آنها چندین قدرت نوری را در حلقه‌های متحدالمرکز یا در یک طراحی غیرکروی ترکیب می‌کنند. مغز فرد یاد می‌گیرد که به طور خودکار از قدرت نوری صحیح برای فاصله مورد نظر استفاده کند. این لنزها نسبت به عینک، آزادی حرکت بسیار بیشتری به فرد می‌دهند. آنها برای فعالیت‌های ورزشی یا در شرایط آب و هوایی مرطوب بسیار مناسب هستند. آنها همچنین میدان دید کاملی را بدون قاب محدودکننده عینک ارائه می‌دهند. اما تنظیم آنها نیاز به تخصص دارد. همه نمی‌توانند با این لنزها سازگار شوند. هاله‌های اطراف نور ممکن است در دید در شب ظاهر شوند. همچنین مراقبت و حفظ بهداشت آنها برای جلوگیری از عفونت بسیار مهم است.

۵. لنزهای تماسی مونوویژن

در این روش، پزشک یک چشم را برای دید دور و چشم دیگر را برای دید نزدیک تنظیم می‌کند. معمولاً چشم غالب برای دید دور و چشم غیرغالب برای دید نزدیک تجویز می‌شود. پس از یک دوره سازگاری، مغز یاد می‌گیرد که به طور خودکار از چشم مناسب برای هر کار استفاده کند. به عنوان مثال، هنگام رانندگی از چشم راست (دور) و هنگام مطالعه از چشم چپ (نزدیک) استفاده می‌کند. این روش را می‌توان با لنزهای تماسی یا با جراحی لیزر انجام داد. مزیت آن این است که بدون نیاز به عینک، بینایی نسبتاً طبیعی برای هر دو فاصله فراهم می‌کند. اما برخی از افراد هرگز به این وضعیت عادت نمی‌کنند. آنها ممکن است کاهش درک عمق یا وضوح کلی بینایی خود را تجربه کنند. ابتدا باید این روش را با لنزهای آزمایشی امتحان کنید تا مطمئن شوید که برای شما مناسب است.

۶. اصلاح دید مونوویژن با لیزر (LASIK, PRK)

در این روش، جراح از لیزر برای ایجاد مونوویژن دائمی استفاده می‌کند. تغییر شکل قرنیه با لیزر را به گونه ای تغییر می‌دهد که یک چشم برای دید دور و چشم دیگر برای دید نزدیک فوکوس کند. این روش دقیقاً همان نتیجه لنزهای تماسی مونوویژن را ایجاد می‌کند، اما به صورت دائمی. فرد پس از عمل معمولاً برای اکثر فعالیت‌ها به عینک وابسته نیست. این روش برای افرادی که کاندیدای خوبی برای جراحی لیزر هستند و می‌خواهند از وابستگی به عینک رها شوند، گزینه مناسبی است. اما مانند همه جراحی‌ها، risks خاص خود را دارد. کاهش درک عمق یک عارضه جانبی شایع است. همچنین با افزایش سن و پیشرفت بیشتر پیرچشمی، ممکن است فرد همچنان برای برخی کارهای بسیار دقیق به عینک مطالعه سبک نیاز پیدا کند. مشاوره دقیق با جراح درباره انتظاراتتان ضروری است.

۷. ایمپلنت لنز داخل چشمی (IOLs)

این پیشرفته‌ترین گزینه جراحی برای پیرچشمی است. در این روش، جراح عدسی طبیعی چشم را خارج می‌کند. سپس آن را با یک عدسی مصنوعی چند کانونی یا تطبیقی ​​جایگزین می‌کند. عدسی‌های چند کانونی دارای قدرت‌های چندگانه در حلقه‌های متحدالمرکز هستند. عدسی‌های تطبیقی ​​همچنین از عضلات چشم برای حرکت به جلو و عقب جهت تمرکز روی فواصل مختلف استفاده می‌کنند. این روش معمولاً روی افرادی که آب مروارید نیز دارند انجام می‌شود. بزرگترین مزیت آن این است که پس از عمل تقریباً به طور کامل از عینک بی‌نیاز خواهید شد. می‌توانید برای اکثر فعالیت‌های روزانه به بینایی طبیعی دست یابید. با این حال، این روش بسیار تهاجمی‌تر و گران‌تر از سایر گزینه‌ها است. همچنین می‌تواند عوارض جانبی مانند هاله در شب یا کاهش حساسیت کنتراست ایجاد کند.

۸. جراحی ایجاد قرنیه چندکانونه (CK)

این روش کمتر تهاجمی است. جراح با استفاده از یک پروب نازک و انرژی رادیوفرکانسی، نقاطی را روی قرنیه ایجاد می‌کند. این نقاط باعث می‌شوند قرنیه در مرکز خود شیب‌دار شود. این تغییر جزئی در انحنا، عمق فوکوس را افزایش می‌دهد. در نتیجه، فرد می‌تواند همزمان هم دور و هم نزدیک را با وضوح نسبتاً خوبی ببیند. این روش به صورت سرپایی و تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. زمان بهبودی آن نیز کوتاه است. با این حال، اثرات آن ممکن است دائمی نباشد و پس از چند سال کاهش یابد. همچنین اصلاح محدودی دارد و برای افرادی که نمره چشم بالایی دارند مناسب نیست. این روش معمولاً برای افرادی که هنوز به عینک مطالعه بسیار ضعیفی نیاز دارند، توصیه می‌شود.

۹. قطره‌های چشمی

این قطره‌ها جدیدترین نوآوری در درمان پیرچشمی هستند. فرد روزی یک بار از این قطره‌ها استفاده می‌کند. ماده‌ی اصلی فعال در این قطره‌ها (پیلوکارپین) باعث انقباض مردمک چشم می‌شود. با کوچک شدن مردمک، عمق فوکوس افزایش می‌یابد. این اثر مشابه عملکرد دیافراگم در دوربین است. در نتیجه، فرد می‌تواند اشیاء نزدیک را واضح‌تر ببیند، بدون اینکه تأثیر منفی بر دید دور خود داشته باشد. اثر قطره‌ها حدود یک ساعت پس از استفاده شروع می‌شود و تا 6 ساعت ادامه دارد. این روش برای افرادی که می‌خواهند یک گزینه‌ی غیرتهاجمی را بدون نیاز به عینک امتحان کنند، ایده‌آل است. با این حال، ممکن است عوارض جانبی مانند سردرد یا قرمزی خفیف چشم ایجاد کند. همچنین، این اثر موقتی است و باید روزانه استفاده شود.

پیرچشمی یک فرآیند طبیعی و اجتناب‌ناپذیر است. این اتفاق برای تمام افراد در دهه چهارم زندگی رخ می‌دهد. عدسی چشم انعطاف‌پذیری خود را از دست می‌دهد. تمرکز روی اشیای نزدیک دشوار می‌شود.

علائم آن به تدریج ظاهر می‌شوند. تاری دید نزدیک، نیاز به نور بیشتر و سردرد از نشانه‌های اصلی هستند. تشخیص این حالت بسیار آسان است. معاینه کامل توسط چشم‌پزشک بهترین روش تشخیص است.

خوشبختانه راه‌های درمان متعددی وجود دارد. عینک‌های مطالعه ساده‌ترین راهکار هستند. لنزهای تماسی و جراحی‌های لیزر نیز گزینه‌های مناسبی محسوب می‌شوند. هر فرد می‌تواند با توجه به شرایط خود بهترین روش را انتخاب کند.

پذیرش این تغییر بینایی مهم است. مراجعه منظم به چشم‌پزشک ضروری می‌باشد. درمان به موقع کیفیت زندگی را به میزان چشم گیری بهبود می‌بخشد. پیرچشمی پایان دید واضح نیست. بلکه آغاز استفاده از راهکارهای هوشمندانه برای تطابق با این تغییر است.